Վերլուծություն - Հայացք լրատվական վերլուծական կենտրոն https://hayacq.com/ ru Վերլուծություն - Հայացք լրատվական վերլուծական կենտրոն Որոնք են էմոցիաները կարգավորելու երեք կարևոր քայլերը https://hayacq.com/78959--.html https://hayacq.com/78959--.html Որոնք են էմոցիաները կարգավորելու երեք կարևոր քայլերըԷմոցիաները մեր կյանքի անբաժանելի մասն են․ կյանքը դարձնում են հագեցած, կարգավորում են վարքը, օգնում են հարաբերություններում, մոտիվացնում են։ Անշուշտ, էմոցիաների սպեկտրը լայն է և կյանքի ընթացքում լինում են ինչպես դրական, այնպես էլ բացասական էմոցիաներ։ 
Եթե բացասական էմոցիաները գերակշռում և ամրապնդվում են, ապա սեփական անձի և աշխարհի ընկալումը աղավաղվում է, փոխվում է կյանքի որակը։ Այդպիսիք են օրինակ՝ զայրույթը, մեղավորության զգացումը, ամոթը, վախը, վիրավորանքը և այլն։
Բացասական էմոցիաներն իրենց ներսում թաքցնում են խոր ապրումներ, գուցե՝ անցյալի փորձ, որոնք դրսևորվում են վարքի միջոցով և հակազդումներով։ Հաճախ այդպիսի էմոցիաները ճնշում են կամ ձևափոխում են մեր իրական պահանջմունքները։ Ուստի անհրաժեշտ է սովորել հաղթահարել նմանատիպ էմոցիաները։
Ստորև այն ընդհանուր քայլերն են, որոնք անհրաժեշտ են էմոցիաների ոլորտի կարգավորման համար՝
1․ գիտակցել և անվանում տալ սեփական հուզական վիճակին։
Այս քայլով անկեղծ ենք լինում ինքներս մեր զգացած էմոցիայի հետ, և չենք ժխտում այն։ Այդ կերպ, կարողանում ենք նաև վերահսկել։
2․ մտորել էմոցիայի պատճառի և թաքնված պահանջմունքների մասին։
Այսպիսի վերլուծությունն անհրաժեշտ է հատկապես, երբ  չենք կարողանում վերահսկել իրավիճակը և գործում ենք էմոցիայի ազդեցության տակ։ «Ի֠ նչի մասին է խոսում էմոցիան» հարցին պատասխանելով՝ որոշակի է դառնում տվյալ բացասական էմոցիայի ներքո թաքնված իրական պահանջմունքը։
3․ պատասխանատվություն վերցնել և կատարել ընտրություն։
Սեփական հուզական վիճակի կարգավորմանը օգնում է սեփական էմոցիաների համար պատասխանատվությունը, նաև գիտակցումը, որ ցանկացած իրավիճակում կարող ենք ունենալ չեզոք կամ դրական էմոցիաներ՝ անկախ մյուսներից և մեր վրա ունեցած նրանց ազդեցությունից։
Այս քայլերի կիրառումը օգտակար է դարձնում էմոցիաների վերլուծությունը, որը ժամանակի ընթացքում հնարավորություն է ապահովում, որպեսզի ինքնաբերաբար հակազդումներին փոխարինեն հուզական վարքի գիտակցված մոդելները։
 
Հ․գ․թ․, դոցենտ Սոնա Հարությունյան
Hayacq.com

]]> hayacq2016 Mon, 15 Apr 2024 16:06:56 +0400 Հայաստանի ապագային պետք են իրական մարդիկ, ոչ թե հերթական անհասկանալիները, որոնց խաղացնում են ներսից կամ դրսից https://hayacq.com/78726--.html https://hayacq.com/78726--.html Հայաստանի ապագային պետք են իրական մարդիկ, ոչ թե հերթական անհասկանալիները, որոնց խաղացնում են ներսից կամ դրսիցԱյսօր մենք ունենք անտեր թողնված ժողովուրդ, անտեր թողնված ընտրազանգվածներ։

Ֆեյսբուքյան էջում գրել է «Այլընտրանքային նախագծեր» խմբի անդամ Վահե Հովհաննիսյանը․

«Վտանգավոր իրավիճակ, անտեր թողնված ժողովուրդ.

Մի տխմար ձևակերպում կա, որն անում են կամ կոմֆորտ զոնայից կամ սեփական անելիքի չիմացության պատճառով՝ «քաղաքացին պետք է տեր կանգնի իր հայրենիքին»։

Բա դո՞ւք ինչ անեք։ Առանց քաղաքական ուժերի կողմից գրագետ կազմակերպման, առանց ճիշտ բովանդակության, մենեջմենթի ու ինքնազոհողության զրոյական պատրաստակամության, քաղաքացին ինչպե՞ս տեր կանգնի հայրենիքին։

Էդ ի՞նչ դեմագոգիա է։ Ձեր ու քաղաքացու հայրենիքի ընկալումը 100 տոկոսով տարբեր է, ու դրան հասել ենք ընդամենը 30 տարում։ «Հին էլիտաները» իրենց դիզած կապիտալի բարձունքից են նայում հայրենիքին, քաղաքացին՝ իր երեխուն մեծացնելու ամենօրյա հոգսից։

Իսկ մենք քաղաքացի ունե՞նք։ Իսկ ո՞վ խնդիր դրեց՝ անկախություն ստանալուց հետո անկախ պետության քաղաքացի ձևավորել։ Մեծ հաշվով, մենք ունեցել ենք սխալ հասկացված պետություն, որի միջավայրում է ձևավորվել այսօրվա քաղաքացին։ Եվ հենց դրա շնորհիվ Նիկոլն իր դատարկ պոպուլիստական գործելաոճով կարողացավ գրավել «քաղաքացու» սրտերը։

Անտեր թողնված ժողովուրդ, անտեր թողնված ընտրազանգվածներ․

Այսօր մենք ունենք անտեր թողնված ժողովուրդ, անտեր թողնված ընտրազանգվածներ։ Սա ծանր իրողություն է, բայց  մենք պետք է ունենանք խիզախություն՝ սա ընդունելու, որովհետև դա կհուշի-կստիպի հետագա ճիշտ քայլերը։

1. Պետք է տեր կանգնել ընտրազանգվածներին, և ոչ թե՝ տարվա մեջ մի քանի օր կոչ անել կենաց ու մահու ընդվզման, իսկ մնացած ժամանակ մոռանալ մարդկանց մասին։ Ընտրազանգվածներին պետք է տալ ապագայի ամբողջական փաթեթ, որտեղ մարդը կտեսնի իր, իր ընտանիքի, իր գյուղի-քաղաքի, իր պետության շահը։ Քաղաքական-հանրային ձևաչափերի առաքելությունը դա է, ոչ թե ապագա մանդատի կամ հաստիքի հաշվարկը։

2. Պետք է գնալ միջընտրազանգվածային երկխոսության։ Սա է լիդերությունը, սա է սոլիդությունը։ Նիկոլի ընտրազանգվածի 80 տոկոսն արդեն իրենը չէ, բայց մենք այս մարդկանց հետ խոսելու, ընտրություն առաջարկելու, համագործակցության դաշտ բերելու փոխարեն շարունակում ենք սպառնալ կամ վիրավորել։ Տավուշի թեման հենց բացվեց, ընդդիմադիր շրջանակներից սկսեցին տարածվել այդ գյուղերի՝ 2021թ. քվեարկության արդյունքները։ Ինչքա´ն պետք է չհասկանալ Հայաստանը, չհասկանալ ժողովրդին, ու չհասկանալ հասարակ մարդուն՝ սա անելու համար։ Ի՞նչ էիք ուզում ասել դրանով, որ ձեզ հասնու՞մ է։ Բայց սա Տավուշի խեղճուկրակ գյուղացու կամ քարոզչության ճնշման տակ քվեարկածի խնդիրը չէ, սա մեր բոլորի խնդիրն է, մեր բոլորի սահմանն է, մեր բոլոր հետագա սերունդների, հետագա տասնամյակների կամ հարյուրամյակների խնդիրն է։

Կա գործ՝ անելու․

Հայաստանին ապագա է պետք, իսկ ապագայի մենեջմենթը պետք է իրականացնեն նոր ձևավորված կամ ձևավորվող ուժերը։ Նրանք, ովքեր խիզախություն ունեցան՝ կազմավորվելու և հանրության հետ բաց խոսելու։ Այդ ուժերն ունեն բոլոր բարոյական իրավունքները՝ կազմելու նոր քաղաքական վերնախավը. «Հայաքվե», «Մայր հայրենիք», «Նոր ուժ», «Միասին» և այլն։ Վստահ եմ՝ առաջիկայում ձևավորվելու են նոր ուժեր ևս, նոր ձևաչափեր, որովհետև օբյեկտիվորեն կա ընտրազանգված ու բովանդակության բաց։ Բացառիկ դեր պետք է ունենա եկեղեցին, և կյանքը ստիպում է վերանայել «եկեղեցին ու պետությունը առանձին են» թեզը (սրա մասին  մանրամասն կխոսվի առաջիկայում)։ Կարևոր դերակատարում պետք է ունենան պայմանական «հին» գործիչների մի անվանացանկ, ովքեր իրենց մարդկային որակներով և գրագիտությամբ ապագայում պետք է ներդրում ունենան։

Նախկին բոլոր արատավոր երևույթները հանրությունն ասոցիացնում է ՀՀԿ-ի հետ, բայց այսօրվա «նոր» ՀՀԿ-ում մնացել են իրոք քաղաքական մտածողությամբ, լուրջ դեմքերը, որոնք նաև մարդկային կարևոր հատկանիշներ ունեն և պատրաստ են հետագա զարգացումներին։ Եվ այդ բանաձևով մենք ամենուր կարող ենք գտնել քաղաքական նոր դաշտը ձևավորող մարդկանց։ Հայաստանի ապագային պետք են իրական մարդիկ, ոչ թե հերթական անհասկանալիները, որոնց խաղացնում են ներսից կամ դրսից։ Հայաստանն ունի նոր, իրական խնդիրներ, և մեզ պետք է պետք է նոր, իրական քաղաքական բովանդակություն, նոր մենեջմենթ»:
]]> hayacq2016 Mon, 01 Apr 2024 10:33:42 +0400 Ո՞վ եւ ինչո՞ւ է մեզ պատերազմով վախեցնում https://hayacq.com/78605--.html https://hayacq.com/78605--.html Ո՞վ եւ ինչո՞ւ է մեզ պատերազմով վախեցնում Չգիտեմ, թե Տավուշից սահմանազատում եւ սահմանագծում սկսելու պարագան ի՞նչ կապ ունի չորս գյուղ միակողմանի հանձնելու հետ, եւ ինչո՞ւ սահմանագծում եւ սահմանազատում չի նշանակում նույն տարածքի՝ Ադրբեջանի վերահսկողության տակ գտնվող հայկական հողերի (օրինակ՝ Ջողազի ջրամբարին հարակից բերրի արոտավայրերը, որոնք Բերքաբեր գյուղինն են) վերադարձ, առնվազն՝ փոխանակում: Կամ՝ չգիտեմ ինչու պետք է մարդ մտածի, թե անվտանգություն ապահովող բուֆեր տարածքը հանձնելով եւ Տավուշի պաշտպանությունը խոցելի դարձնելով՝ ադրբեջանցու ախորժակը կզսպվի իբր խաղաղության օրակարգով: Ի՞նչ են թաքցնում իբր Ադրբեջանին պատկանող գյուղերի վերադարձման մասին ֆուֆու խոսակցությունները, ինչպես նաեւ հայ-ադրբեջանական խաղաղության օրակարգին աջակցող լայնֆորմատ միջազգային շատախոսությունը: Թե բա՝ ԵՄ քսանյոթ երկրի արտգործնախարար աջակցում են Հայաստանին ու խաղաղության օրակարգին: ՆԱՏՕ-ի Ստոլտենբերգն էլ հետը եւ ուրիշ զանազան բոնոներ ու միշելներ…. կարգին օդի տատանում են առաջացնում, ինչպես Արցախի տեղահանումից առաջ էր, խոստում շաղ տալիս: Բա մեկը չհարցնի՞, տո ա՛յ Ստոլտենբերգ, քո ի՞նչ գործն է, որ ինքնիշխան երկրին խորհուրդներ ես տալիս, թե ո՞նց վարվի իր դաշնակից երկրների հետ հարաբերություններում: Թե՞ այլեւս ինքնիշխան չենք:
 
Բայց այսօր որոշեցի քաղաքական վերլուծության փոխարեն ավելի օգտակար գործ անել, ու որ ասվում է, թե Տավուշի չորս գյուղը չտանք՝ պատերազմ կլինի, գյուղ տալ-չտալը սարքելով մանկապարտեզի մակարդակի «մեշոկ պապիով» (պատերազմով) վախեցնելու խոսույթ, եւ անգամ ՌԴ ԱԳ ներկայացուցչուհին է դա նկատում, թե սեփական ժողովրդին վախեցնելն ամենաճիշտ միջոցը չէ, ուզում ենք պատերազմի հավանականության առումով քողը մի փոքր հետ տանել ու նայել իրականության երեսին: Ի դեպ՝ հիմա ամեն օր այնքան բան է կատարվում, որ եթե երկու օրը մեկ վերլուծես՝ դրա կարիք կա: Բայց անցնենք մեր օգտակար գործին:
 
Աշխարհաքաղաքական հարցերով վերլուծաբան Արայիկ Սարգսյանի՝ Ադրբեջանի ներկա ռազմական պոտենցյալի վերաբերյալ օրերս բարձրաձայնված գնահատականի որոշ թվեր պետք է փոխանցեմ, որպեսզի հասկանանք մեր թշնամու եւս մեկ անգամ պատերազմի մեջ մտնելու հնարավորությունները: Տվյալները, որոնք ներկացնում է փորձագետ-վերլուծաբանը, քաղված են բաց աղբյուրներից, համադրված եւ նույնականացված են եւ 90 տոկոսով համադրելի են իրականության հետ: Դրանք Ադրբեջանի անցած տարվա ռազմական ներուժն են ներկայացնում, այս տարի դրանց ավելացել են նոր պայմանագրեր, Իսրայելից հրթիռային համակարգերի պատվերներ: Նախապես փոխանցենք Արայիկ Սարգսյանի եզրափակիչ գնահատականը, որոնք նա արել է առկա թվերի վերլուծության արդյունքում. Ադրբեջանի ռազմական պոտենցյալի ներկա առկայության եւ տարածաշրջանային ռազմաքաղաքական հավասարակշռության պարագայում՝ ապրիլին (կամ՝ մոտակա ժամանակաշրջանում) պատերազմի հավանականություն չկա: Ըստ նրա՝ այդպիսի պոտենցյալով պատերազմ կարող է սկսվել միայն քաղաքական հրահանգով (ասենք՝ Պուտինի, Էրդողանի, ՆԱՏՕ-ի ղեկավարի կամ այլ տարածաշրջանային խաղացողների), իսկ բուն ադրբեջանական կողմին այս վիճակում պատերազմը ձեռնտու չի կարող լինել, քանի որ Ադրբեջանը գերակայող ռազմական առավելություն չունի նախ, եթե ռազմական պոտենցյալը չավելացնի արագացված ձեւով:
 
Համեմատել է պետք նաեւ բարոյահոգեբանական վիճակը՝ զինվորի մոտիվացիան, զինվորների մարտական պատրաստվածությունը. հիմա պատերազմ վարելու ձեւերն ու միջոցներն են փոխվել, օդատիեզերական ուժերի տեղեկատվության փոխանցումն ու ընդհանուր հրամանատարական կետ ձեւավորելու ունակությունն են կարեւորվելու, նոր զինատեսակների եւ նոր տեխնոլոգիաների տիրապետումը: Հետո՝ ադրբեջանցիք զավթողական պատերազմ են մղելու, մերոնք՝ հայրենիքի պաշտպանության: Միջազգային դաշնակիցների հետ հարաբերություններն էլ են կարեւոր, դրանց խելացի համադրումը: Մի խոսքով, ըստ փորձագետի, ողջամիտ վերլուծությունը հանգեցնում է նրան, որ այս պահին նախ Ադրբեջանի շահից չի բխում պատերազմը Հայաստանի հետ, երկրորդ՝ այդպիսի տարածաշրջանային- ռազմաքաղաքական որոշում չկա: Իսկ թե ինչից ելնելով են ե՛ւ Հայաստանի ներկա իշխանությունը, ե՛ւ ընդդիմությունը ամեն օր վախեցնում մեր բնակչությանը պատերազմով՝ առանձին վերլուծության նյութ է:
 
Շատ չծավալվենք, այլ ներկայացնենք թշնամու ռազմական պոտենցյալն ու մարդուժը՝ փորձագետի մատնանշած թվերով եւ տեղակայման վայրերով, որոնք ամեն մեկիս օգտակար է իմանալ:
 
Ադրբեջանի բնակչության թիվը փաստացի 9 մլն-ի կարգի է (պաշտոնապես ավելի մեծ թիվ է նշվում): Այդ բնակչությամբ երկրից ամեն տարի զորակոչվում է 130 հազար զինվոր, կամ բնակչության 1,5 տոկոսը: Զինվորական ծառայության մեջ գտնվողների ընդհանուր թիվը 330 հազար է (այս թվի մեջ են պահեստազորը, վետերանները, ՊՆ անձնակազմը) կամ բնակչության 3,7 տոկոսը: Կոնկրետ՝ գործող բանակի թվակազմը 65 հազար է կամ բնակչության 0,6 տոկոսը: Վարչական թվակազմը գումարած՝ 83 հազար, որից 1200-ը կին են:
 
Ադրբեջանի ռազամկան բյուջեն 3,7 մլրդ դոլար էր 2023 թվականին, կամ ՀՆԱ-ի 6,5 տոկոսը, սա ահռելի թիվ է:
 
Ռազմաօդային ուժերի կազմում զբաղված են 7 հազ.200 զինվոր ու սպա: Ազգային գվարդիայում`2,5 հազ., սահմանապահ ծառայությունում՝ 5 հազ., ներքին զորքերում՝12 հազ. զինծառայող են ներգրավված:
 
Ցամաքային զորքը` 35 հազար զինծառայողով, կազմված է 6 բանակային զորամիավորումներից , որոնք տեղակայված են Բարդայում (Աղդամի մոտ՝5 հազ. զինվոր), Բեյլեվանում (էլի Արցախին մերձ՝ 6 հազ. զինվոր), Շամխորում (5 հազ. զինվոր), Ապշերոնում (3 հազ. 800 զինվոր), Նախիջեւանում (8 հազ. զինվոր): Բաքվի մոտակայքում է տեղակայված վեջին արցախյան պատերազմին մասնակցածների պահեստազորը՝ 7 հազ. թվակազմով, որոնց Ալիեւը չի զորացրել, այլ որպես վարձկան պահում է: Գոյություն ունի նաեւ Յաշմա զորամիավորում, որն ուղղվում է Բաքվի ղեկավարությանն ու գենշտաբին պաշտպանելու:
 
Ադրբեջանի ռազմաօդային ուժերում զբաղված է 7 հազ.200 մարդ: Հիմնական ավիաբազաները տեղակայված են Նասոսնի (Բաքվին մոտիկ՝ այստեղ մարտական ինքնաթիռներ եւ ռմբակոծիչներ են), Քալայ, Բարդա (սա հատկապես ուղղված է Հայաստանի դեմ, ինչպես նաեւ՝ Եվլախինը), Դալյար, Գյանջա, Եվլախ, Ֆիզուլի-Զանգելան, Քյուրդամիր, Լենքորան (Իրանի դեմ) բնակավայրերում:
 
Ադրբեջանի ՊՆ-ի տրամադրության տակ են 148 ռազմական ինքնաթիռ եւ ուղղաթիռ.17 կործանիչ,11 ռմբակոծիչ, 2 տրանսպորտային ինքնաթիռ, 32 ուսումնական ինքնաթիռ, 86 ուղղաթիռ (այս թիվը գուցե ավելի քիչ է, քանզի ռուսական կողմից գնված ուղղաթիռների մի մասը դեռ չի մատակարարվել):
 
Ադրբեջանի ռազմական հաշվեկշռում են 520 տանկ, 167 ինքնագնաց հրետանային համակարգեր, 319 քարշակ հրետանային համակարգեր, 320 համալիր հրետանային համակարգեր, 4 սուզանավ, 13 պարեկային նավ, ցամաք-օդ 70-80 խորհրդային ժամանակի հրթիռ: Արդեն այս տարի Ադրբեջանը 10 մլրդ.700 մլն. դոլարի հրթիռային համակարգեր է պատվիրել Իսրայելից:
 
Իհարկե, այս թվերը միայն մասնագետները կարող են բաղդատել կամ համադրել մեր ներուժի առումով, սակայն թվերն իմանալը կարեւոր է, հատկապես հասկանալու համար, թե ո՞վ եւ ինչո՞ւ է մեզ պատերազմով վախեցնում:
 
ՄԱՐԻԵՏԱ ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

]]> hayacq2016 Sun, 24 Mar 2024 11:53:03 +0400 Կամ պետք է էլի զիջենք կամ՝ կլինի պատերազմ... Սարսռել կարելի է այն մտքից՝ թե տավուշցիները որոշել են ինքնապաշպանական խմբեր ստեղծել իրենց գյուղերը պաշտպանելու համար https://hayacq.com/78521--.html https://hayacq.com/78521--.html «Այլընտրանքային նախագծեր» խմբի անդամ, նախկին պատգամավոր Վահե Հովհաննիսյանը «Պետությունից մինչև ինքնապաշտպանական ջոկատներ» վերտառությամբ հոդված է հրապարակել։


 


Հոդվածը ստորև՝ 
  
1.Պրահայում ինքնագլուխ փոխում ես հետպատերազմյան բանակցությունների բովանդակությունը՝ փաստի առաջ կանգնեցնելով հարևաններին ու դաշնակիցներին։
2.Պետական քաղաքականություն ես դարձնում «Արցախը տանք՝ հանգիստ ապրենքը», ինչն էապես թուլացնում է երկրի դիմադրողականությունըև բանակցային դիքերը։
3.Ինքնագլուխ մերժում ես ՀԱՊԿ աջակցության ծրագիրը։
4.Արհեստականորեն սրում ես հարաբերությունները Ռուսաստանի հետ՝ անելով բոլոր հակառուսական քայլերը, որոնք վերջնարդյունքում հակահայկական են։
5.Ինքնագլուխ վարում ես բանակցություններ՝ իբր «խաղաղության պայմանագրրի» շուրջ։ Չես լսում բոլոր նախազգուշացումերը, որևէ խորհուրդ, որևէ առաջարկ։
6.Երբ արդեն չի մնում որևէ դաշնակից, ու թույլ տված կոպիտ սխալների պատճառով ունես բանակցային խայտառակ թույլ դիրքեր, գալիս ասում ես՝ կամ պետք է էլի զիջենք (անվերջ զիջենք) կամ՝ կլինի պատերազմ։
 
Մի քանի հոգով ի՞նչ եք ուզում էս մոլորված, շփոթված ժողովրդից։ Սա իսկապես արդեն քաղաքականություն չէ. սա պետությունը միտումնավոր քանդելու գործունեություն է։ Միայն այդ տրամաբանության մեջ է տեղավորվում սխալների համառ ընթացքը և արտաքին վտանգի պայմաններում ներքին «բարեփոխումների» այլանդակ ծրագրերը, որոնք ներքին խոշոր անկայունություն են առաջացնում։


Սարսռել կարելի է երեկ հնչած մտքից՝ թե տավուշցիները որոշել են ինքնապաշպանական խմբեր ստեղծել իրենց գյուղերը պաշտպանելու համար։ Երևի ավելի վտանգավոր գաղափար չկա. 30 տարվա պետականությունն իր լուրջ ինստիտուտներով քանդես, բերես հասցնես ինքնապաշտպանական գյուղացիական ջոկատների։


Այս մասին գրելիս՝ սկսվեց ԱԺ նիստը՝ ասես չեն եղել երեկվա տավուշյան հայտարարությունները, տավուշյան զարգացումները, չկան ներքին լարվածության թեմաները։ Ո՞ւմ է ներկայացնում այս խորհրդարանը. ո´չ տավուշցուն, ո´չ կոնսերվատորիային, ո´չ մյուս բուհերին, ո´չ դասախոսներին, ո´չ ուսանողներին, ո´չ գյուղացուն, ո´չ քաղաքացուն։ Ո՞ր սոցիալական խավին է ներկայացնում։ Մարդը, որը երեկվա դեպքերից հետո միացրել է ԱԺ նիստը, որ հասկանա, թե ինչ է կատարվում երկրում, և քաղաքական դաշտի արձագանքն է ուզում տեսնել, ի՞նչ հասկանա այս ամենից։ Իրականությունը և առավոտյան սկսվող ԱԺ նիստը պետք է համահունչ լինեն, մեր կյանքն այլևս վաղուց «ռեգլամենտացված» չէ, որ այսքան հեշտ ու խաղաղ ռեգլամենտացված ԱԺ նիստեր կարողանան լինել։


Մենք գտնվում ենք պետական համապարփակ աննորմալության փուլում, սրանից պետք է դուրս գալ։
 
]]> larisa2018 Tue, 19 Mar 2024 11:28:08 +0400 Նոր պատմական արկածախնդրության փուլ ենք մտնում. դարձյալ, ճամբարների բաժանված, մեղադրելու ենք՝ թուրքին, ռուսին, արևմուտքին https://hayacq.com/78301--.html https://hayacq.com/78301--.html Նոր պատմական արկածախնդրության փուլ ենք մտնում. դարձյալ, ճամբարների բաժանված, մեղադրելու ենք՝ թուրքին, ռուսին, արևմուտքին «Այլընտրանքային նախագծեր» խմբի անդամ, նախկին պատգամավոր Վահե Հովհաննիսյանը «Հայաստանն առանց խելքի» վերտառությամբ հոդված է հրապարակել։

Հոդվածը ստորև՝ 

Պատերազմից հետո ընդդիմությունը «Հայաստանն առանց թուրքի» կարգախոսով ուզում էր հեռացնել Նիկոլին։ Հիմա Նիկոլն ուզում է մնալ իշխանության՝ «Հայաստանն առանց ռուսի» կարգախոսով։

Մեր ողջ պատմության ընթացքում մենք իքս երրորդ ուժին փորձում ենք հեռացնել Հայաստանից, բայց միշտ ստանում ենք «Հայաստանն առանց հայի» արդյունքը։ Արցախը արդեն չունենք հենց ա´յս տրամաբանության մեջ։

Ողբերգությունների պատճառն այն է, որ մենք այս բարդ տարածաշրջանում ապրում ենք «Հայաստանն առանց խելքի» տրամաբանության մեջ։ Սա է մեր բոլոր աղետների պատճառը։
Մենք աղետից աղետ ոչ միայն հետևություն չենք անում, այլև կատարելագործում ենք մեր անխելքությունը։

Այսօրվա անկայուն աշխարհում պետությունների գոյատևման համար երկու գործոն կա՝ կա´մ բնական պաշարներ, կա´մ բնական խելք։ Այսօրվա Հայաստանը չունի ո´չ մեկը ունի, ո´չ մյուսը։ Բայց ողբերգությունն այն է, որ խելամիտ կառավարման հանրային ո´չ հայտը կա, ոչ՝ պահանջարկը։
Ունենք խելոք անհատներ, բայց խելացի համակարգերի խիստ դեֆիցիտ։

Երբ կար հայկական Արցախ ու գործող Լաչինի միջանցք, Ալիևը ձևակերպեց իր պայմանը՝ հայելանման կարգավիճակներ՝ այդ ճանապարհի և Ադրբեջանը Նախիջևանին կապող ճանապարհների համար։ Հայկական քաղաքական միտքը, ինչպես շատ հաճախ, ֆիդայականությունից այն կողմ չանցավ. իշխանությունը չհասկացավ կամ վախեցավ թեման շարունակել, նրա բազմատեսակ ընդդիմախոսները «ոչ մի ճանապարհ, ոչ մի միջանցք, ոչ մի թուրք, ոչ մի ռուս...»՝ անիմաստ ձայնավարժանքի մեջ էին։ Հասարակությունը՝ մեծից փոքր, խելոքից անխելք, դարձել էր «միջանցքի վկա»՝ առանց հասկանալու, թե խոսքն ինչի մասին է։

Ստացանք դատարկված Արցախ, ստացանք չգործող Լաչինի ճանապարհ, բայց մեզնից ակնկալվող ճանապարհը նույն թափով ուժի մեջ է՝ որպես խաղաղության կոշտ նախապայման։

Արցախի 9-ամսյա շրջափակման փուլում, իսկ դա բավականին լուրջ ժամանակ էր, հայկական քաղաքական, պետական միտքը չգտավ ոչ մի լուծում։ Իսկ դրանք կային։ 9 ամիս մենք ոչինչ չենք արել, ուղղակի սպասել ենք աղետին։ Պարզ չէ՞, որ նման պայմաններում աղետը կգար։

Հիմա նոր պատմական արկածախնդրության փուլն ենք մտնում։ Ունենալու ենք նույն արդյունքը, ու դարձյալ, ճամբարների բաժանված, մեղադրելու ենք՝ թուրքին, ռուսին, արևմուտքին և այլն։ Ու այդպես լինելու է անվերջ, քանի չենք ընդունել, որ մեր տապալումների և ողբերգությունների պատճառը հայն է՝ մեր պետական մտածողությունը, մեր կենցաղային մտածողությունը, մեր պատկերացումները՝ պետության և աշխարհի մասին։
 
Նոր խելացի ձևաչափեր
 
Այս իշխանության մնալը երաշխավորում է աղետ, բայց իշխանափոխությունը մեխանիկորեն չի ենթադրում լավ զարգացումներ։ Մենք կարող ենք ունենալ նորից վատ, այլ որակի վտանգավոր իշխանություն։ Հավանականությունը փոքր չէ։

Առաջիկայում խելացի իշխանություն ունենալու համար այսօր պետք է ձևավորել խելացի ձևաչափեր։ Իրականությունը և անելիքները լիարժեք ճիշտ հասկացող, հնարավոր անսպասելի հաջողության տեսլականը մտքում, և գրագետ, սառը քայլերով, երբեմն՝ համեստ, երբեմն՝ ոչ ստանդարտ քայլերով, դեպի այդ հաջողությունը գնացող միավորներ։ Միայն խելքով է հնարավոր անվտանգ, ժամանակակից, խելացի պետություն կառուցել։

Ինչպե՞ս ձևավորել այդ խելացի միավորները. այս մասին՝ հաջորդիվ։
]]> hayacq2016 Wed, 06 Mar 2024 11:01:04 +0400 Պետք է լինել ավելի կոշտ.Հայաստանի սահմանները՝ նոր հնարավոր հարվածների տակ https://hayacq.com/78231--.html https://hayacq.com/78231--.html «Այլընտրանքային նախագծեր» խմբի անդամ, նախկին պատգամավոր Վահե Հովհաննիսյանը «Հայաստանի սահմանները՝ նոր հնարավոր հարվածների տակ» վերտառությամբ հոդված է հրապարակել։


 


Հոդվածը ստորև՝
 
Այս իշխանության ցանկացած հայտարարություն նոր իրականություն է ստեղծում՝ նախորդից ավելի վտանգավոր ու ավելի ռիսկային։ Հենց հրահանգը եղավ, լարած տիկնիկի նման բոլորը սկսեցին խոսել «Զվարթնոցից» ռուսների դուրսբերման մասին։ Այստեղ հարցն օդանավակայանը չէ։


Պայմանագրով ռուսները պահում են ԱՊՀ սահմանները, մասնավորապես՝ Թուրքիայի հետ սահմանը։ Եվ շատ հավանական է, որ նիկոլա-ալենական արկածախնդրությանը ռուսները պատասխանեն շատ հանգիստ. եթե պնդում եք, ապա ոչ մի խնդիր, և ոչ միայն «Զվարթնոցից» ենք դուրս գալիս, այլև՝ մյուս սահմաններից։


Ու մենք կստանանք նոր իրականություն՝ բաց հայ-թուրքական սահման։ Այն բաց է լինելու ոչ միայն թուրքական բանակի, այլև՝ բազմապիսի զինյալ խմբերի,  Սիրիայից, Իրաքից անվերահսկելի խմբերի, խմբավորումների համար՝ սկսած տեռորիստներից, վարձկաններից, մինչև քաղաքացիական հոծ խմբեր։ Պատկերացնո՞ւմ եք ինչ իրականություն կարող է ստեղծվել սահմանակից մեր մարզերում, և ապակայունացման ի´նչ պոտենցիալ ունի հեռանկարը։
Այս պահին արդյո՞ք Հայաստանն ունի նոր սահման պահելու և նոր լարվածության օջախ զսպելու ռեսուրս։ Թուրքիան, վստահաբար, մեծ սիրով պրոքսի ուժերով կցանկանա ապակայունացնել իրավիճակը Հայաստանում։


Ես բերեցի միայն մեկ օրինակ, բայց այս իշխանության քայլերը, հայտարարությունները մեկը մեկից վտանգավոր են։ Միայն պատմական արկածախնդիրները կարող են խոսել նոր պատերազմի վտանգի մասին և զուգահեռ խզել հարաբերությունները անվտանգային միակ իրական համակարգի հետ։ Մեկ հոգին երկիրը բացահայտ տանում է նոր աղետի, միայնակ ճակատագրական որոշումներ է կայացնում, անում է բոլոր վտանգավոր հայտարարություններն ու քայլերը։  Ողբերգությունն այն է, որ դիմացը չկա մեկ այլ ՄԵԿ. Այս պահին  մենք բոլորս՝ հարուստ, ազդեցիկ, ինտելեկտուալ, ազնիվ, մտահոգ, հարյուրավոր կուսակցություններով, ազնիվ սրբազաններով, ընդդիմադիր բազմապիսի ֆորմատներով համատեղ չենք ձգում ինստիտուցիոնալ ՄԵԿ-ի, որ նրան կասեցնենք։


Սա աբսուրդ վիճակ է, աննորմալ իրականություն է, որը պետք է փոխել, ու լինել կոշտ` բոլոր խանգարողների հանդեպ։

]]> larisa2018 Fri, 01 Mar 2024 11:05:09 +0400 Արտթերապիան օգնում է հաղթահարել սթրեսը, հոգեբանական տրավմաները, վախերը և մի շարք հոգեբանական խնդիրներ https://hayacq.com/78142--.html https://hayacq.com/78142--.html Արտթերապիան օգնում է հաղթահարել սթրեսը, հոգեբանական տրավմաները, վախերը և մի շարք հոգեբանական խնդիրներ«Ներդաշնակություն գույներում․ ներդաշնակություն հոգեկանում․ներդաշնակություն կյանքում»։
Ճապոնական ասույթ
 
Արվեստը ներգործում է հոգեկան առողջության վրա։ Այն իր տարբեր դրսևորումներով ընդունակ է թափանցել մարդու հոգեկանի խորքերը։ Հոգեբանական տեսանկյունից արվեստը չափազանց նշանակալի է, հատկապես հուզական դժվարությունները արտահայտելու, հասկանալու և հաղթահարելու համար։ Մասնավորապես այն դեպքերում, երբ մարդը չի կարողանում բառերով փոխանցել զգացողությունները։
Արվեստը թույլ է տալիս հանգստանալ, կենտրոնանալ ներկայի վրա, տեսնել գեղեցիկը, ակտիվացնել աշխարհայացքը նոր տեսանկյունից։ Մտավոր աշխատանքով, գիտությամբ, բիզնեսով զբաղվողների համար անհրաժեշտ է այն՝ մշտապես ռացիոնալ պրոցեսներին նաև զգայական երանգներ հաղորդելու համար։
Կարելի է ենթադրել, որ արվեստը կանխարգելում է նաև հոգեբանական խնդիրները։ Քանի որ օգնում է բարելավել տրամադրությունը, թուլացնել սթրեսը, ցրվել առօրյա հոգսերից, վայելել գեղեցիկը և լիցքավորվել։ Ինչպես նաև նպաստում է ստեղծագործական մտածողությունը և խնդիրների լուծմանը նոր մոտեցումներ գտնելուն։
Հատկանշական է, որ արվեստի հետ շփումը մարդուն դարձնում է ապրումակցող, նրբանկատ, զարգացնում է ստեղծարարությունը, հուզական հավասարակշռությունը։ Ինչ խոսք, արվեստի շնորհիվ մարդը կատարելագործվում է, հոգևոր առումով զարգանում, ամրապնդում ներդաշնակությունը։
Պատահական չէ, որ գոյություն ունի արտթերապիան, որը բառացիորեն նշանակում  է «բուժում արվեստով»։ Տերմինը առաջին անգամ օգտագործել է նկարիչ Ադրիան Հիլը 20-րդ դարում։ Արտթերապիան ցուցված է բոլորին՝  և՛ երեխաներին, և՛ մեծահասակներին, և՛ կանանց, և՛ տղամարդկանց։
Արտթերապևտիկ մեթոդները օգնում են հաղթահարել սթրեսը, ճգնաժամային վիճակը, հոգեբանական տրավմաները, վախերը, ցածր ինքնագնահատականը, դեպրեսիան, միջանձնային և ներանձնային կոնֆլիկտները և մի շարք այլ հոգեբանական հարցեր։  Ի դեպ, այն կարելի է կիրառել նաև անձի ներքին ռեսուրսների վերհանման նպատակով։
Հ․գ․թ․, դոցենտ Սոնա Հարությունյան
Hayacq.com

]]> hayacq2016 Sat, 24 Feb 2024 21:37:13 +0400 Մեզ քիչ ժամանակ է մնացել. պետք չէ դաշնակիցների փոխարեն կարեկցողներ ձեռք բերել https://hayacq.com/78094--.html https://hayacq.com/78094--.html Մենք ազգովի հպարտանում ենք 80 տարի առաջ երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ գնդակահարված Միսաք Մանուշյանով (և ճիշտ ենք անում), բայց չգիտենք 6 ամիս առաջ, սեպտեմբեր 19-20 Արցախում հերոսական կռիվ տված մոտ 250 մեր զոհված տղերքի անունները, որոնք կանգնեցին ադրբեջանական զորքի դիմաց՝ շատ լավ հասկանալով, որ գնում են գնդակահարության։


Գիտեին, որ մենակ են ու զոհվելու են, որովհետև այսօրվա Հայաստան պետությունը մեր հայրենիքն ամբողջությամբ չի ընկալում, ու այսօրվա Հայաստանը չունի որևէ դաշնակից։ Ոչ միայն տղաների անունները չգիտենք` պետական մակարդակով, չենք էլ հիշում նրանց, չենք գիտակցում նրանց արածը, նրանց վերջին արցախյան հերոսամարտը, չենք հիշում նրանց երեխաների, ընտանիքների, նրանց Մելինեների մասին։


Մենք հպարտանում ենք, որ Մանուշյանը հայ է, ու ֆրանսիացիք նրան պատվում են, իսկ մեր 44-օրյա պատերազմից հետո 5 հազար զոհերի հուղարկավորությունը, մասունքների ԴՆԹ ինդենտիֆիկացիան, անհետ կորածների փնտրտուքն ուղեկցվում էր Երևանի աղմկոտ և ուրախ ռեստորաններով, այդ թվում` պետական բարձրաստիճան պաշտոնյաների։ Մեկ շաբաթ առաջ 4 զոհ ենք տվել, և այսօր հատուկենտ անհատներ են այդ մասին հիշում։




Ֆրանսիական դիմադրության հայ հերոսով հպարտանում ենք, և ճիշտ էլ անում ենք, բայց «հերոսաբար» Արցախ ենք կորցնում` ասես ոչ մի լուրջ բան չի եղել։ Մենք խոսում ենք դիմադրության ազնիվ ու վեհ գաղափարից, բայց Արցախ կորցնելուց հետո իշխանությունից գոնե մեկը հրաժարական չտվեց, որպես անհատական դիմադրություն, իսկ հայոց խորհրդարանում Արցախ կորցնելուց մեկ շաբաթ անց հանդարտ, խաղաղ նիստ էր, որի տրամաբանական շարունակությունը զուգընկերոջ ու կուսության հարցի քննարկումն էր ։ Սա է մեր պետական մտածողության որակը։


Դաշնակիցնե՞ր, թե՞ կարեկցողներ


Հայաստանը դաշնակիցների փոխարեն ձեռք է բերում կարեկցողներ։ Մանուշյանի պատվումը Փարիզում ուղեկցվում էր հակառուսական դեմարշների նոր ալիքով ու անտեղի ձևակերպումներով, որոնք դաշնակից չեն ավելացնելու, բայց թշնամի՝ հաստատ։ Նիկոլի ձևակերպած «ցլերի» քանակը մենք մեր ձեռքով ավելացնում ենք։ Պոտենցիալ դաշնակից Ռուսաստանից մենք սարքում ենք թշնամի Ռուսաստան։ Պոտենցիալ դաշնակից Ֆրանսիայից՝ կարեկցող Ֆրանսիա, պոտենցիալ դաշնակից Իրանից մենք գնում ենք նոր թշնամի կամ նվազագույնը` դիտորդ ստանալու ճանապարհով։


Սխալվելու ենք այնքան, որ Վրաստանից էլ ստանանք ոչ բարյացակամ երկիր՝ որպես կողքից մի նոր փոքր «ցլիկ»։


Միայն Նիկոլի Հայաստանը կարող է պաշտոնապես ողջունել տարածաշրջանային 3+2 ձևաչափը, բայց շեշտը դնել եվրոպական դիտորդների վրա, որոնց դեմ հանդես են գալիս տարածաշրջանի նույն այդ բոլոր պետությունները։


Հայաստանին դաշնակից է պետք, ոչ թե կարեկցող։ Դաշնակից ձեռք բերելու և պահելու համար խելք, ստրատեգիական մտածողություն ու աշխատանք է պահանջվում, իսկ կարեկցող ունենալու համար՝ կարեկցանքի անվերջ առիթներ և հուզական էքշն։ Պետական մտածողություն չունեցող ժողովուրդները բոլոր ժամանակներում միշտ աղետների են հասնում, միշտ ծնում են արկածախնդիր իշխանություններ և ոչ պետական մտածողությամբ էլիտաներ։ Արատավոր, աղետաբեր շրջան է, որից դուրս պրծնելու համար մեզ քիչ ժամանակ է մնացել։


Վահե Հովհաննիսյան


Այլընտրանքային նախագծեր խումբ
]]> larisa2018 Thu, 22 Feb 2024 12:26:29 +0400 Մեկնարկում է Մեծ Պահքը՝ աղոթքը, ապաշխարանքը հիմնական պայմաններն են Աստծո բուժիչ և քավիչ զորությունը ստանալու համար https://hayacq.com/77902--.html https://hayacq.com/77902--.html Մեկնարկում է Մեծ Պահքը՝ աղոթքը, ապաշխարանքը հիմնական պայմաններն են Աստծո բուժիչ և քավիչ զորությունը ստանալու համար Այսօրվանից սկսվում է Մեծ պահքը, որի ընթացքում պետք է ապրել պահեցողությամբ, հրաժարվել կենդանական ծագման սննդից, վատ մտքերից, խոսքերից ու գործերից:

Մեծ պահքը տևում է 48 օր՝ Բուն Բարեկենդանից մինչև Սուրբ Հարության՝ Զատիկի տոնը:

Պահքի շրջանում օգտագործում են բացառապես բուսական ծագում ունեցող սննդամթերք: Պահքի ընթացքում հրաժարվում են ոչ միայն որոշակի կերակուրներից, այլև մոլի սովորություններից, շատախոսությունից, ստախոսությունից, հայհոյանքից և այլ մեղքերից: Կերակրից հրաժարվելն առանց մեղքից հետ կանգնելու անօգուտ է: 
«Լեռան քարոզում» Քրիստոս պահքի մասին ասում է. «Երբ ծոմ պահեք, տրտմերես մի լինեք կեղծավորների նման, որոնք իրենց երեսներն այլանդակում են, որպեսզի մարդկանց այնպես երևան, թե ծոմ են պահում, ճշմարիտ եմ ասում ձեզ, այդ իսկ է նրանց վարձը, այսինքն՝ մարդկանց երևալը և նրանցից գովվելը: Այլ երբ դու ծոմ պահես, օծի քո գլուխը և լվա քո երեսը, որպեսզի չերևաս մարդկանց ծոմ պահող, այլ քո Հորը՝ գաղտնաբար, և քո հայրը, որ տեսնում է, ինչ որ ծածուկ է, կհատուցի քեզ» (Մատթ. 6:16-18):

Մեր Տերը սովորեցնում է, թե ինչ ոգով է պետք այն կատարել: Ինչպես հիվանդությունն է ազդում մարմնի վրա, այնպես էլ մեղքն է ազդում հոգու վրա: Պահեցողությունը չէ, որ մեղքը քավվում է, այլ Աստված է քավիչը: Սակայն պահեցողությունը կարևոր է քավչարար այս սրբագործության մեջ: Զղջումը, աղոթքը, ապաշխարանքը հիմնական պայմաններն են Աստծո բուժիչ և քավիչ զորությունը ստանալու:  Մեծ Պահքի 40 օրը խորհրդանշում է անապատում Քրիստոսի քառասնօրյա աղոթքի, ծոմապահության և ապաշխարության շրջանը: Իր մկրտությունից հետո Հիսուս «հոգով անապատ առաջնորդվեց ու քառասուն օր փորձվեց սատանայից: Չկերավ ու չխմեց այն օրերին» (Ղուկ. 4:1-3):

Մեծ Պահքն ունի յոթ կիրակի՝ Բուն բարեկենդան, Արտաքսում, Անառակի, Տնտեսի, Դատավորի, Գալստյան և Ծաղկազարդ: Ժողովրդական սովորության համաձայն՝ Մեծ Պահքի կիսվելու` Միջինքի օրը,  բաղարջից պահոց գաթա են պատրաստում, որի մեջ մետաղադրամ են դնում: Սովորության համաձայն՝ բաժին հասնող մետաղադրամը հաջողություն է բերում: Մեծ Պահքի շրջանում արգելված է պսակադրությունները և մատաղը: Սակայն Վազգեն Ա կաթողիկոսի շրջաբերականով թույլատրվեց պսակադրություն կատարել Մեծ Պահքի օրերին, բացառությամբ Ավագ շաբաթվա:

Հայ եկեղեցում տարվա ընթացքում պահոց 158 օրերի մեծ մասը կարճատև պահքեր են` օրապահքեր (չորեքշաբթի և ուրբաթ օրերը` ի հիշատակ Հիսուս Քրիստոսի մատնության և չարչարանքների) և շաբաթապահքեր, իսկ առավել ժողովրդականություն վայելողը և ամենաերկարատևը Մեծ Պահքն է:

Պահքը չի սահմանափակվում միայն կենդանական սննդից հրաժարումով. այն առաջին հերթին հոգեկան ու բարոյական ամեն տեսակի ախտերից ու մոլություններից, մեղանչական մտքերից, խոսքերից ու գործերից մաքրվելն է, զղջմամբ ու ապաշխարությամբ աստվածահաճո և առաքինի կյանքին դառնալը: Պահոց շրջանում կարևոր է հոգևոր շնորնհների ու հատկապես եղբայրասիրության մեջ զորանալը, քանի որ, ինչպես Եզնիկ Կողբացին է ասում. «Մեկը կարող է կենդանու միս չուտել, բայց անընդհատ իր եղբոր միսը ծամել»:

Այս պարագային կարևոր է նաև մեկ այլ ծայրահեղությունից զգուշանալը. պահք պահելը չպետք է պատճառ դառնա պահեցողության մեջ տկարացող եղբայրակցին դատելու.«Ով ուտում է, թող չարհամարհի նրան, ով չի ուտում, իսկ ով չի ուտում, թող չդատի նրան, ով ուտում է» (Հռոմ.14:3):

Պահքը կամ ծոմապահությունը ներանձնական վիճակ է, և այն պետք չէ կատարել ի ցույց մարդկանց, այլ` ի փառս Աստծո: Պահքի նպատակն է մեր մարմինը վարժեցնել սակավապետության, որպեսզի հարստացնենք մեր հոգևոր կյանքը: Եթե մեկն ինքնանպատակ է պահք պահում, այսինքն` փառասիրության, կեղծավորության կամ էլ նիհարելու համար, ապա այն Աստծուն ընդունելի չէ, որովհետև ապաշխարության նպատակով չէ:

Վարդապետներն  ասում  են,  որ  այն  պարագային  է  մարմնի պահքը գեղեցիկ, երբ հոգին իրեն զերծ է պահում մեղքերից: Եվ ի՞նչ օգուտ մարմինը պահքով նվազեցնելուց, եթե հոգին գիրացնում ենք մահացու մեղքերով: Պահքը հոգին սնուցելու միջոց է. շարականներ, ավետարանական ընթերցումներ, աղոթքներ, ահա այն ամենը, որոնցով պիտի սնվի հավատացյալ մարդու հոգին պահքի ընթացքում:

«Քանդիր անիրավության հանգույցը, խորտակիր քո վաճառականական խարդախությունն ու բռնությունը, ներիր ու արձակիր նեղյալներին և պատռիր բոլոր անիրավ մուրհակները»: (Եսայի 58:3 – 6)։
]]> hayacq2016 Mon, 12 Feb 2024 09:27:33 +0400 Իրավունքներից հրաժարումը ավելի սարսափելի է, քան ռազմական պարտությունը՝ այն թույլ է տալիս ագրեսորին կրկնել իր բռնարարքը https://hayacq.com/77645--.html https://hayacq.com/77645--.html Իրավունքներից հրաժարումը ավելի սարսափելի է, քան ռազմական պարտությունը՝ այն թույլ է տալիս ագրեսորին կրկնել իր բռնարարքըՓաստորեն՝ իշխանությունը ոչ միայն ուզում է ամրագրել Հայաստանն իբրեւ 29800 քկմ տարածք ունեցող պետություն, այլեւ սրբագրել Հայոց պատմությունը՝ այն միայն Հայաստանի պատմություն դիտելով, փոխել Սահմանադրությունը՝ այնտեղից հանելով Արցախի, Ցեղասպանության հետապնդման դրույթները, խմբագրել Հայաստանի գերբը՝ այնտեղից ջնջելով Արարատը: Սրանք ենթադրություններ են, որոնց համար հիմք են տալիս ներկա իշխանության եւ նրա ղեկավարի բարձրաձայնումները, իսկ դրանց մի զգալի մասը սխալ հիմնավորումների վրա են կառուցված, այդտեղից էլ գալիս է մոլորությունը: Հավանաբար այդ հիմնավորումները արձագանքն են արեւմտյան, ռուսական, թուրքական, ադրբեջանական ամեն տեսակի պահանջների եւ նկրտումների, որոնց ազդեցությամբ էլ մեր ղեկավարները փորձում են ձեւավորել իրենց տեսակետները, կամ քաղաքականությունն ընդհանրապես:
 
Մենք մեզ վրա չենք վերցնի այն վտանգավոր մոլորության սխալականությունն ապացուցելու ծանրությունը, Հայոց պատմությունն, իհարկե, Հայաստանի պատմությունը չէ, դրա համար կան պատմաբաններ, մի ողջ պատմության ինստիտուտ, նրանց պարտականությունն է բացատրել ներկա աշխարհաքաղաքական խառնաշփոթի, թելադրող պետությունների գլոբալ նկրտումների եւ տարածքային զավթումների սրվող ախորժակի պարագայում ի՞նչ աշխարհաքաղաքական սխալներ են պարունակում ներկա պահին նման սրբագրումները, ի՞նչ անդառնալի հետեւանքներով է հղի մեր պատմական իրավունքներից հրաժարվելու բովանդակությամբ թեզերի ամրագրումը Սահմանադրության մեջ եւ կամ Հայաստանի տարածքների նշումը որեւէ պայմանագրում՝ որպես 29800 քկմ տարածք: Դրանք իրավական որակյալ նկարագրության եւ բացատրության (այդ թվում՝ վարչապետին) կարիք ունեն, հուսով եմ՝ կգտնվեն մարդիկ, որոնք չեն վախենա եւ դա կանեն: Մենք միայն կանգ առնենք Հայաստանը 29800 քկմ տարածքով ամրագրելու եւ ապա՝ Ցեղասպանության հետապնդման թեզն օրակարգից հանելու վտանգների հեռագնա հնարավոր վտանգները հանրամատչելի բացատրելու վրա:
 
Հայաստանը 29800 քկմ տարածքով նշումը կնշանակի, որ մենք դեֆակտո Արցախից հրաժարվելով՝ նաեւ իրավական առումով էլ հրաժարվում Արցախի վերաբերյալ հետագայում էլ լուծում գտնելու հեռանկարից, ապա եւ՝ արցախցիների իրավունքների միջազգային պաշտպանության տեսակետից էլ իրավական մեծ խոչընդոտ ենք ստեղծում, քանի որ Ադրբեջանը, որպես միջազգային իրավական հայցերի պատասխանող կողմ, միշտ էլ կարող է արցախցիներին իր երկրի ներսում ահաբեկիչներ ու անջատողականներ անվանել՝ հենց Հայաստանի կողմից Արցախն իր տարածքի մաս ճանաչումը վկայաբերելով, դա լուրջ իրավական կռվան կդառնա նրա ձեռքում: Արցախն անկախ Ադրբեջանի մաս երբեք չի եղել եւ ինքնորոշվել է խորհրդային օրենքներով Ադրբեջանից էլ ավելի վաղ: Այսինքն՝ 29800 քկմ տարածքն ամրագրելով՝ մենք լեզու ենք դնում Ադրբեջանի բերանը՝ արցախցիների միջազգային հայցերին չպարտվելու եւ անգամ հակառակ հայցերը շահելու համար:
 
Երկրորդ, զենք ենք տալիս Ադրբեջանի ձեռքը՝ Հայաստանի բոլոր պետական միջոցառումներն Արցախում Ադրբեջանի շահերի դեմ քայլեր որակելու եւ միջազգային ատյաններից փոխհատուցումներ պահանջելու՝ Արցախի ընդերքը, փայտանյութը, մյուս բարիքներն երեսուն տարի օգտագործելու համար, քանի որ եթե ճանաչելու էիր Արցախն Ադրբեջանի կազմում՝ ի՞նչ էիր անում այդ երկրում երեսուն տարի: Միջազգային հանրությունը լուռ կնայի, թե ինչպե՞ս է միջազգային հայցերով Ադրբեջանը հաղթում Հայաստանին ու նրան ներկայացնում հարյուր միլիարդ դոլարանոց պահանջներ, որի դիմաց Հայաստանն էլ տանք՝ չենք պրծնի: Էլ չասած, որ դա ընդհանրապես կփակի Արցախի հարցի որեւէ վիճարկում հետագա սերունդների համար էլ, կզրոյացնի բոլոր իրավական գործիքները, որ առկա են միջազգային իրավունքի տեսակետից, իսկ դա Հայաստանի որեւէ իշխանություն իրավունք չունի անելու:
 
Նույն կերպ կոնկրետ տարածք ամրագրելով՝ բաց է մնում Նախիջեւանի հարցը, որն այժմ իրավականորեն տեր չունեցող տարածք է, չնայած հարյուր տարի առաջ այնտեղ մեծամասնություն էին հայերը, դա հայկական տարածք էր եւ հարյուր տարով շահագործման էր հանձնվել Ադրբեջան արհեստական կազմավորմանը՝ նրա ստեղծվելու պահին: Գոնե կարելի է իրավական առումով հարցը բարձրացնել, որովհետեւ տարածաշրջանային կոնտուրները սրբագրելու բախումները մեզ հարակից տարածքներում վկայում են, որ Նախիջեւանի համար էլ դեռ բախվելու են Ռուսաստանի, Թուրքիայի, Իրանի եւ Ադրբեջանի շահերը, նրանք բոլորն իրենց անվտանգության տեսակետից են նայելու այդ տարածքին տիրանալու խնդրին՝ բոլորի համար էլ այն շատ հարմար ռազմական հենակետ է:
 
Իսկ Հայաստանի բացարձակ լռությունը, հրաժարումն իր իրավունքներից, նվազագույնը՝ Նախիջանի հարցը որպես զենք օգտագործելուց, վկայում է իր իրավունքներն անհիմն զիջող Հայաստանի անատամ դիվանագիտության մասին: Ի դեպ՝ Նախիջեւանի հարցի գոնե արծարծումն ավտոմատ նշանակելու էր հարյուրամյա պայմանագրերին նոր իրավիճակում հայացք նետելու, հայկական տարածքները ժամանակին ռուսների կողմից Թուրքիային նվիրելու մասին խոսակցության առիթ, այդպիսով Ցեղասպանության հետեւանքով անարդար իրողությունները վերհիշեցնելով միջազգային ատյաններում եւ հայկական ժամանակակից օրակարգի համար բարենպաստ դաշտ ապահովելով:
 
Վերջապես՝ ինչպե՞ս կարելի է միայն Հայաստանի տարածքն հայերի երկիր անվանելով՝ աշխարհում ցրված կարսեցիների, իգդիրցիների, մշեցիների սերունդների իրավունքները սահմանափակել, որոնց հայրենազրկման դիմաց ինչ-որ ժամանակ փոխհատուցում ստանալու, պատմական արդարության վեահաստաման իրավունքները վաղեմության ժամկետ չունեն: Ու ասածս միայն զգացական բան չէ բոլորովին, ինչպես սիրում են շահարկել, այլ շատ առարկայորեն միջազգային իրավունքի հնարավորությունների հանձնում մեր դարավոր թշնամիներին:
 
Ասածս ոչ թե ժամանակավրեպ է, այլ, ընդհակառակը, խիստ արդիական, երբ տեսնում ես, թե ինչպես են ուզում վերաձեւել հենց մեր տարածաշրջանը, ու որքան պետություն ունի այդ ախորժակը՝ իրենով անելու Սյունիքին մերձ եւ Արցախի՝ հանքերով հարուստ տարածքները, ու որ ասում են Սյունիքով միջանցք՝ հենց այդ թաքնված նպատակի մասին է խոսքը: Հապա նայեք, թե թուրանական մեծ պետության ինչ քարտեզներ է տարածում Թուրքիան, որտեղ Հայաստան չկա, տեսեք, թե հայկական թեմայով յուրաքանչյուր բանավեճի տակ համացանցի ադրբեջանցի օգտատերերը ինչպիսի հարձակում են սկսում՝ Հայաստանն Արեւմտյան Ադրբեջան անվանելով, քանի որ նրանց դա պետականորեն է քարոզվում: Հապա նայեք՝ ԱՄՆ-ի, Ֆրանսիայի եւ Մեծ Բրիտանիայի՝ հենց մեր այդ տարածքներում ներկա լինելու ջանքերին. գիտեք, թե մեր սիրուն աչքերի համա՞ր են մեզ սիրաշահում, նրանց պետք է Սյունիքի, Արցախի մոլիբդենը, պղինձը, վոլֆրամը, ինչու չէ՝ ուրանը, Լիդիան- Արմենիայի օֆշորային անհայտ տերերը վկա, բոլորին տնտեսական շահերն են շարժում, իսկ մե՞նք:
 
Մենք հրաժարվում ենք մեր իրավունքներից, ճնշում գործադրելու մեր գործիքներից, որ նաեւ Ցեղասպանության մասին խոսելու մեր հնարավորության օգտագործումն է, հիշեցումը մեր նախկին տարածքների վրա աշխարհի մեծ խաղացողների արած նախկին բազարների: Վախվորած ուզում ենք Ցեղասպանություն բառը չարտասանվի ու դա մատուցում ենք որպես նոր տեսակի հարաբերությունների սկիզբ, նոր մտայնություն որպես, հա, բա ինչո՞ւ թուրքերը մեր տարածքները խժռելու իրենց մտայնությունը երբեք չփոխեցին: Բայց աշխարհը միշտ նույնը չէ, իրոք, հիմա պատկերացրեք, որ տարածաշրջանն իրոք վերաձեււում է ու այնտեղ ինչ-որ պահի մասնատվում է Թուրքիան, այդ դեպքում նախկին հայկական տարածքների՝ մեծ պետությունների պատառ դառնալու համար ոչ մի իրավական խոչընդոտ չի լինի նաեւ մեր շնորհիվ:
 
Հայոց պատմությունն ենք ուզում վերաձեւել-դարձնել Հայաստանի պատմություն, մասն ամբողջին վերագրելով, իսկ ամբողջն, իրոք, ներկա Հայաստանի պատմությունը չէ, բայց հայ ժողովուրդն էլ միայն ներկա Հայաստանը չէ եւ չի եղել: Հայաստանն էլ սոսկ պետությունը չէ, պետություն կարող է լինել նաեւ այլազգիներով, այլ Հայաստանն ազգային, հայո՛ց պետություն է, նրա պատմությունն ազգային պատմություն է՝ Հայոց պատմություն, Պատմահոր բնորոշմամբ՝ Պատմութիւն հայոց: Այսպես վարվել, նշանակում է պարտվողականությունը հայերի մեջ ներդնել որպես ապրելու նախապայման, զենքերն ինքնակամ հանձնել, հրաժարվել հզոր իրավական զինանոցից: Պարտվում են նախ գիտակցական մակարդակում, հետո արդեն իրականության մեջ: Այնպես որ՝ սխալ մոտեցումների որդեգրումը չի կարող Հայաստան պետությունն ամրացնել, ու որքան շուտ բացատրվի դա, որքան շուտ ընդունվի սխալականությունը, այնքան մեր հակափաստարկների զինանոցը կհարստանա: Ես այս բոլորը հեշտ եմ գրում, ընդհանրապես հեշտ է գրել՝ չունենալով ընդդիմադիր ու իշխանական պարտավորություններ, ճշմարտությունն առանց շահարկման այդ դեպքում կարելի է ասել:
 
Եւ վերջում, մասամբ խախտելով պատմաբան գիտական հանրույթի լռությունը թեմայի շուրջ, դիմեմ պատմական գիտությունների թեկնածու ԴԱՎԻԹ ՄԻՔԱՅԵԼՅԱՆԻ պրոֆեսիոնալ ընդհանրացմանը, թե ինչ են անում իրականում 29 800 քկմի ամրագրման ջատագովները.
 
1. Հայ ժողովրդին զրկում են ռազմավարական թիկունք ունենալու կենսական հրամայականից:
 
2. Պերմանենտ ցեղասպանության սպառնալիք են ստեղծում` միեւնույն ժամանակ արդարացնելով արդեն իսկ ցեղասպանված ժողովուրդ լինելու պատմական իրողությունը:
 
3. Վերջնականապես լեգիտիմացնում են Լենին-Քեմալ-Ստալին բռնազավթումները, հայրենազրկման իրողությունը դարձնում իրավաչափ եւ արդարացի հանգամանք:
 
4. Կոտրում են հայ ժողովրդի պայքարի ոգին` իրավազրկությունը դարձնելով իբրեւ ազգային կեցության միակ եւ անփոխարինելի աշխարհընկալում:
 
Իրավունքներից հրաժարումը ավելի սարսափելի է, քան ռազմական պարտությունը, որովհետեւ դա թույլ է տալիս ագրեսորին կրկնել իր բռնարարքը:
 
Ոչ ոք չի համաձայնի ճանաչել եւ հաշվի նստել սեփական բնական իրավունքները ինքնակամ իրենից օտարող ժողովրդի հետ: Ավելին` սկզբունքորեն չեն հանդուրժի այդպիսի անաքրոնիզմի գոյությունը:
 
Հետեւաբար՝ 29800 քկմի շահառուները, այսպիսով, ամրապնդում են ՀՀ-ի` իբրեւ իրավաքաղաքական սուբյեկտի վերացման կամ ապամոնտաժման ռազմաքաղաքական հիմքերը:
 
ՄԱՐԻԵՏԱ ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

]]> hayacq2016 Sun, 28 Jan 2024 18:01:52 +0400