«Սուլթանը» մի ձեռքը բարեկամաբար մեկնում է, իսկ մյուսում դաշույնն է պահում, որը ցանկացած պահի կմխրճի թիկունքը. «Փաստ»
«Փաստ» օրաթերթը գրում էtopcor.ru-ն «Էրդողանի պլանները. «Նոր մետաքսի ճանապարհ»՝ Ռուսաստանը շրջանցելով, և նախաձեռնության ստացում Միջին Ասիայում» վերնագրով հոդվածում գրում է, որ վերջին տարիներին նախկին կայսրությունները սկսել են բացահայտ ռևանշիստական քաղաքականություն վարել: Օրինակ՝ Ռուսաստանը վերադարձրել է Ղրիմը, պատերազմում է Սիրիայում, օգնում է Վենեսուելային, երազում է Կարմիր ծովի ափին ռազմաբազայի մասին: Իրանը, չնայած Իսրայելի հուսահատ դիմադրությանը, իր ռազմական ենթակառուցվածքներն ավելի է մոտեցնում նրա սահմաններին՝ օգնելով Եմենի հութիներին Սաուդյան Արաբիայի դեմ:
Ճապոնիան երազում է «հյուսիսային տարածքների» վերադարձի մասին և իր ուղղաթիռակիրները վերափոխում է ավիակիրների: Չինաստանը դեպի Եվրոպա նոր Մետաքսի ճանապարհ է գցում և «շտամպում» ռազմանավեր: Մեծ Բրիտանիան արդեն կառուցում է իր երկրորդ ավիակիրը, Ուկրաինայի օգնությամբ հիմնավորվում է Սև ծովում և «փորձարկում» է Ղրիմի սահմանները պաշտպանելու Մոսկվայի ունակությունը: Բայց «Օսմանյան կայսրություն 2» -ը կառուցող Թուրքիան նրանց բոլորին շատ հեռու է թողել: Անկարան առավելագույնս է օգտագործում իր ուրույն աշխարհագրական դիրքը Եվրոպայի և Ասիայի միջև, ՆԱՏՕ-ին անդամակցելը և Դոնալդ Թրամփի նախագահության օրոք ԱՄՆ-ի մեկուսացման 4-ամյա ժամանակահատվածը: Թուրքիան միաժամանակ գնում է երկու ուղղությամբ՝ չսահմանափակվելով Բարձր դռան նախկին տարածքներով: Մի կողմից՝ թուրքական բանակը և թուրքամետ գրոհայիններն իրականում վերահսկում են Սիրիայի և Լիբիայի տարածքների մի մասը:
Հենակետ ձեռք բերելով այնտեղ՝ նրանք կկարողանան արդյունավետ լծակներ ձեռք բերել Մերձավոր Արևելքի և Հյուսիսային Աֆրիկայի իրավիճակի վրա: Լիբիան թուրքերի համար ճանապարհ է բացում դեպի Եգիպտոս և «ֆրանսիական» Աֆրիկա: Մյուս կողմից՝ Թուրքիան բացահայտ մտել է «օտար պարտեզ»: Խթանելով «Մեծ Թուրանի» գաղափարը՝ Անկարան փորձում է իր շուրջը հավաքել Կենտրոնական Ասիայի բոլոր թյուրքալեզու երկրներին: Կենտրոնական Ասիայի բոլոր նախկին խորհրդային հանրապետությունները գտնվում են «սուլթան» Ռեջեփի նշանառության տակ, և նա արդեն կարողացել է որոշակի հաջողությունների հասնել այդ ուղղությամբ: Ադրբեջանը վերածվել է կա՛մ հավատարիմ դաշնակցի, կա՛մ «կիսավասալի», և իր «սյուզերենի» օգնությամբ ընդամենը մեկուկես ամսվա ընթացքում հաղթել է հայերին Լեռնային Ղարաբաղում: Ստանալով ցամաքային միջանցք Հայաստանի տարածքով՝ Անկարան կապահովի հուսալի ելք դեպի Կասպից ծով և հետագայում դեպի Կենտրոնական Ասիա:
Հասկանալի է, որ Թուրքիայի այսպիսի ագրեսիվ արտաքին քաղաքականությանը կտրականապես դեմ են նրա բոլոր հարևանները: Դե, քչերն են ուրախ Անկարայի վասալ դառնալու հեռանկարով: Նախագահ Էրդողանը նույնիսկ հակադրվում է ՆԱՏՕ-ի իր դաշնակիցներին` Հունաստանին և Ֆրանսիային: Սիրիայում, Լիբիայում և Լեռնային Ղարաբաղում Անկարան Մոսկվայի հակառակորդն է: Թուրքերը նույնիսկ սկսել են կպնել Իսրայելին՝ աջակցելով պաղեստինցիներին: «Սուլթանն» անգամ «հատել է ճանապարհը» ԱՄՆ-ի հետ՝ որոշելով Ռուսաստանից գնել С-400-ներ: Բացի այդ, Սիրիայում թուրքերը կոշտ «պատժում» են քրդերին, որոնք համարվում են ԱՄՆ-ի գլխավոր դաշնակիցները տարածաշրջանում: Հարց է առաջանում. ինչո՞ւ է Վաշինգտոնը հանդուրժում այդ ամենը:
Հավանաբար, այն պատճառով, որ «սուլթանի» աշխարհաքաղաքական նկրտումներն ու չարաճճիությունները, ընդհանուր առմամբ, այնուամենայնիվ , համընկնում են «հեգեմոնի» տրամաբանությանը իր գլխավոր հակառակորդների դեմ պայքարում՝ ի դեմս Ռուսաստանի, Չինաստանի և Իրանի: Առաջին հերթին՝ «Մեծ Թուրանի» ինտեգրման նախագիծը Կենտրոնական Ասիան հեռացնում է Մոսկվայի ազդեցության գոտուց դեպի թուրքական: Երևանի պարտությունից հետո Անդրկովկասում Ռուսաստանի դիրքն ու հեղինակությունը կտրուկ թուլացել է: Հայաստանի պարտությունը ցույց է տվել, որ Բաքուն իր հիմնական դաշնակից է համարում Անկարային, այլ ոչ թե Մոսկվային: Եթե «Մեծ Թուրանի» ստեղծման հետ կապված «սուլթանի» ծրագրերը կյանքի կոչվեն, ապա ամբողջ Կենտրոնական Ասիան կարող է անուղղակիորեն հայտնվել ՆԱՏՕ-ի մեջ:
Երկրորդ հերթին՝ նախագահ Էրդողանը մտադիր է զարգացնել Չինաստանի «Նոր մետաքսի ճանապարհը»՝ շրջանցելով Ռուսաստանը, ինչը նույնպես ձեռնտու է ԱՄՆին: Թվում է, թե դա ձեռնտու է նաև Չինաստանին, բայց այդպես չէ: Թուրքիան մեծ ներդրումներ է կատարում իր ենթակառուցվածքներում՝ դառնալով Պեկինի հիմնական պատուհանը դեպի Միջերկրական ծով: Բայց այս զանգվածային ներդրումը կպահանջի երաշխավորված վերադարձ: Չինաստանի համար հեշտ չի լինի հրաժարվել Անկարայի վճարովի ծառայություններից, քանի որ թուրքերը նպատակասլացորեն տարածում են իրենց ազդեցությունը Կենտրոնական Ասիայում, իսկ այնտեղ հեռու չէ Սինցզյան-Ույգուր ինքնավար մարզը, որտեղ գերակշռում է մահմեդական բնակչությունը:
«Սուլթանը» մի ձեռքը բարեկամաբար մեկնում է Պեկինին, իսկ մյուսում դաշույնն է պահում, որը ցանկացած պահի կմխրճի նրա թիկունքը: Երրորդ հերթին՝ ԱՄՆ-ին անհրաժեշտ է նեոօսմանական նախագծով ուժեղ Թուրքիա, որպեսզի զսպի մեկ այլ նախկին կայսրության՝ Իրանին: Ինչպես գիտենք, Իրանի հյուսիսային շրջաններում ապրում են զգալի թվով էթնիկ ադրբեջանցիներ, որոնք հետաքրքրված են նախագահ Էրդողանի պանթյուրքական գաղափարներով: Չորրորդ՝ որոշ չափով Թուրքիան կարող է որպես հակակշիռ գործել Իսրայելին, որը կոշտ քաղաքականություն է վարում պաղեստինցիների նկատմամբ: Հինգերորդ՝ Թուրքիան, որին թույլ չտվեցին մտնել Եվրամիություն, այժմ օբյեկտիվորեն հանդես է գալիս որպես վերջինիս հակառակորդ: Նախագահ Էրդողանը ցուցադրաբար ցույց է տալիս բոլորին, որ կարող է ստիպել ԵՄ ղեկավարներին ոտքի կանգնել:
Եվ վերջապես՝ թուրքական բանակը, որը ՆԱՏՕ-ում երկրորդ ուժեղագույնն է, կարող է սկսել «վստահված անձի կողմից» պատերազմներ: Օրինակ՝ ԱՄՆ-ն այժմ արագորեն դուրս է բերում իր ուժերը Աֆղանստանից, բայց Անկարային ակնարկել է, որ կարող է այնտեղ մնալ: Հենց այս բոլոր գործոնների համադրությունն է որոշում ժամանակակից Թուրքիայի հատուկ վիճակը, որն անամոթաբար օգտագործվում է «սուլթան» Ռեջեփի կողմից:
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
