Ի՞նչ է սպասվում Հայաստանին «պաշարված ամրոցի» կերպարի կորստից հետո. կա՞ն հեռանկարներ
Vestikavkaza.ru-ն գրում է, որ Ի՞նչ է սպասվում Հայաստանին հաջորդիվ՝ Ադրբեջանում անջատողական նախագծի փլուզումից և «պաշարված ամրոցի» կերպարի կորստից հետո։ Ղարաբաղյան պատերազմում պարտությունից երեք տարի անց հանրապետությունը դեռ չի որոշել, թե ինչպես է տեսնում իր ապագան, ինչի պատճառով էլ Նիկոլ Փաշինյանի կառավարությունը շարունակում է հապճեպ քայլեր ձեռնարկել փչացնելով հարաբերություններն ավանդական դաշնակիցների՝ Ռուսաստանի և Իրանի հետ, բայց առանց Արևմուտքի նոր գործընկերներից օգուտ ստանալու։ Հայաստանը չի կարողանում գտնել իրեն Հարավային Կովկասում փոխված իրողությունների պայմաններում, և ռազմավարական տեսլականի բացակայությունն արդեն իսկ Հայաստանի իշխանություններին տալիս է այն զգացողությունը, որ «դրսից ցանկանում են վերացնել հանրապետությունը», ինչպես վերջերս տված հարցազրույցում ասել է Փաշինյանը։Միջազգային հարցերով Ռուսաստանի խորհրդի փորձագետ, քաղաքագետ Ալեքսեյ Նաումովը «vestikavkaza.ru»-ի թղթակցի հետ զրույցում վերլուծել է Հայաստանի ներկայիս վիճակը տարածաշրջանում և միջազգային ասպարեզում գնահատելով Երևանի աշխարհաքաղաքական նոր հիմքեր ձեռք բերելու հեռանկարները։
Ալեքսեյ Նաումովն առաջին հերթին ուշադրություն է հրավիրել այն փաստի վրա, որ Հարավային Կովկասում և նրա շրջակայքում գլոբալ փոփոխությունների գործընթացը դեռ շարունակվում է։ «Հայաստանն այժմ անցումային վիճակում է, քանի որ տարածաշրջանում նոր հավասարակշռություն դեռ չկա: Բոլորը հասկանում են, որ Ադրբեջան-Հայաստան-Վրաստան եռյակի անվիճելի առաջատարն Ադրբեջանն է, այլևս հաստատված հավասարակշռության մասին խոսելն ավելորդ է։ Այն թե ո՞րն է լինելու Հայաստանի դերը «նոր հավասարակշռության մեջ կախված է նրա ներկայիս քաղաքական ղեկավարության պահվածքից, և մենք տեսնում ենք, թե ինչպես է այն տատանվում կողքից կողմ»: Օրինակ, խորհրդարանի նախագահ Ալեն Սիմոնյանը հայտարարել է, որ Հայաստանը դեռևս չի պատրաստվում տորպեդահարել ՀԱՊԿ-ի գործունեությունը,- ասել է նա,- կարծում եմ, որ ի վերջո մենք կտեսնենք Հայաստանի հերթական խաղաղության պարտադրանքը, բայց խաղաղ ճանապարհով: Հանրապետությունը տարածաշրջանին ինտեգրվելու այլ հնարավորություն չունի, քան Ադրբեջանի հետ խաղաղության պայմանագիրը և իր բոլոր հարևանների հետ նորմալ փոխգործակցությունը։ Երևանի «արևմտյան շրջադարձի» պատմությունը ժամանակի ընթացքում պետք է ավարտվի, քանի որ դա ոչ մի կերպ չի լուծում հայկական խնդիրները։ Եվ այդ ժամանակ Հայաստանն իր տեղը կզբաղեցնի տարածաշրջանում հրաժարվելով տարածաշրջանային հեղինակության հավակնություններից: Եվ նորմալ կյանք վարելու համար պետք չէ լինել տարածաշրջանի առաջնորդ»։
«Շատ կարևոր պայման է այն, որ Հայաստանի ղեկավարությունը կդադարի ապրել ռևանշի մասին պատկերացումներով։ Իմ կարծիքով Փաշինյանի կառավարությունը, ի տարբերություն անջատողական կլանի ազգայնականների, պատրաստ է հաշտվել աշխարհաքաղաքական իրականության հետ, ուստի իմ կանխատեսումը չափավոր լավատեսական է։ Վրեժխնդրության զգացումը ժամանակի ընթացքում կթուլանա և կպահպանվի միայն ներքաղաքական պայքարի սրման ժամանակաշրջաններում: Ի վերջո, Հայաստանում ընտրական համակարգը և ազգայնական շարժումները նախընտրական քարոզարշավի ժամանակ այդ հռետորաբանությունը կօգտագործեն ձայներ շահելու համար, բայց չեն անի դա, կգործեն շրջանակներում, քանի որ Հայաստանի ագրեսիան ապագա չունի»,- նշել է Ալեքսեյ Նաումովը։
Սակայն աշխարհաքաղաքական փնտրտուքի վիճակը կարող է շատ երկար տևել, եթե այն սնուցվի արևմտյան պետություններից։ «Այժմ Արևմուտքը հրավիրում է Հայաստանի իշխանություններին, ովքեր դեռևս հավակնում են Հարավային Կովկասում առաջնորդություն ունենալու, հանդես գալ որպես լծակ, որով արևմտյան խաղացողները կբացեն տարածաշրջանը: Այդ դիրքորոշումը շոյում է նրանց: Կրկին ասեմ, սա աֆեկտիվ արձագանք է. «Ռուսաստանը մեզ չաջակցեց Ադրբեջանի դեմ, ուրեմն մենք նրան այսպես ենք անելու, դառնալու ենք Արևմուտքի գործիքը և այդ ժամանակ դուք գործ կունենաք ոչ թե մեզ հետ, այլ մեր թիկունքում գտնվող Արևմուտքի հետ»: Նման տրամաբանությունը երջանկություն չի բերի Հայաստանին, քանի որ այն աշխարհագրորեն շրջապատված է ոչ թե Արևմտյան Եվրոպայով և ԱՄՆ-ով, այլ տարածաշրջանային պետություններով, որոնք չեն հանդուրժի անվերահսկելիությունը, Արևմուտքի ներթափանցումը և ընդդիմանալու կամք կցուցաբերեն, ինչը նշանակում է, որ նրանք հակադրվելու են Հայաստանին»,- պարզաբանել է քաղաքագետը։
Այդ առումով Ռուսաստանը հիմա աշխատում է Հայաստանի իշխանություններին խելքի բերելու, գետնին իջեցնելու ու համոզելու վրա, որ հանրապետությունը կարող է լինել սովորական պետություն՝ առանց գլոբալ գաղափարների։ «Ռուսաստանը Հայաստանին առաջարկում է չափված, նորմալ կյանք՝ առևտրով, փոխադարձ հարստացումներով և կենսամակարդակի բարձրացմամբ: Հայաստանին ձեռնտու է առևտուր անել Ռուսաստանի հետ, բայց առևտրաշրջանառության դադարեցումը ոչ մի կերպ ձեռնտու չէ: Նույն կերպ ձեռնտու է Հայաստանի կողմից Ռուսաստանի նկատմամբ նորմալ քաղաքականություն վարելը, իսկ ռուսական շահերը խարխլելը ոչ: Ռուսաստանը հիմա ասում է, որ Հայաստանին պետք է ողջամիտ համակեցություն՝ առանց շահերի փոխադարձ խախտման: Այո, սովորական, այո, ձանձրալի, բայց փոխշահավետ հարաբերություններ»,- ասել է Ալեքսեյ Նաումովը։
Փորձագետի կարծիքով դա Հայաստանի համար ամենաբարենպաստ ապագան է։ «Դադարեցրեք ինչ-որ առաջնորդ դառնալու ձգտումը և հասնել մի բանի, որին Հայաստանի նման փոքր երկիրը չի կարող հասնել, պարզապես պետք է նորմալ ապրել։ Եվ ընդհանրապես, բոլոր փոքր երկրները, որպես կանոն, ապրում են այդ ռեժիմով, առանց համաշխարհային աշխարհաքաղաքական հավակնությունների։ Ինչո՞ւ Հայաստանը չի կարող նույն կերպ ապրել, դա կլինի, կարելի է ասել, Հարավային Կովկասի Լատվիան, որտեղ ոչինչ չի լինում, բայց կյանքը լավ է»,- եզրափակել է նա։
Ինչպես ավելի վաղ նշել էին ռուս այլ քաղաքագետները, Հայաստանը ոչ ոք չի «վերացնի»: Հենց այդ հանրապետությանն է պետք վերացնել իր հարևանների նկատմամբ անցյալի պահանջները և դադարեցնել դրա վերակենդանացման արտաքին ուղիներ փնտրելն ապագային վստահորեն նայելու համար:
.jpg)
