Հայաստանը ցատկահարթակ է դառնալու. Արևմուտքը Անդրկովկասի հանրապետություններին կնախապատրաստի Ռուսաստանի դեմ պատերազմի
Politnavigator.net-ը գրում է, որ քաղաքագետ Հայկ Այվազյանը Հայաստանի հականացիստական ճակատի համակարգողն է։ PolitNavigator-ի խնդրանքով նա մեկնաբանել է Նիկոլ Փաշինյանի Լեռնային Ղարաբաղը Ադրբեջանի անբաժան մաս ճանաչելու որոշումը, և թե ինչ է սպառնում Արևմուտքի պայմաններով «խաղաղության համաձայնագրի» ստորագրումը և՛ հայերին, և՛ ողջ Անդրկովկասին։PolitNavigator.- Ինչպե՞ս եք գնահատում Նիկոլ Փաշինյանի կողմից Արցախը Ադրբեջանին պատկանելու ճանաչումը։
Հ. Այվազյան.- Փաշինյանն անում է այն, ինչի համար իրեն բերել են իշխանության: Դա Ղարաբաղի ամբողջական հանձնումն է, հայաթափումն է, ապա Արցախի կորստի համար Մոսկվային մեղադրելը և որպես հետևանք տարածաշրջանում Ռուսաստանի ռազմական ներկայության վերացումը։ Ռուսաստանը բազմիցս առաջարկել է հարցը լուծել փոխզիջման ճանապարհով։ Ուստի 2018 թվականին «թավշյա հեղափոխություն» անունով բեմադրություն խաղացին և իշխանության բերեցին Փաշինյանին, ով պետք է լուծեր այս հարցը հօգուտ անգլո-սաքսոնների։ Բայց դա պետք է արվեր պատերազմի, այլ ոչ թե խաղաղ բանակցությունների միջոցով, քանի որ պատերազմը Արևմուտքին լրացուցիչ գործիքներ տվեց Հարավային Կովկասում գործողությունների և Ռուսաստանին դուրս մղելու համար:
PolitNavigator.- Ինչպիսի՞ն է հանրության արձագանքը հենց Հայաստանում: Թե՞ բարոյալքված մեծամասնությունը համաձայն է Արցախի հանձնմանը։ Կա՞ն քաղաքական ուժեր, որոնք պատրաստ են դեմ գնալ կառավարության որոշմանը։
Հ. Այվազյան.- Ընդդիմությունն ասում է, որ համաձայն չէ դրա հետ: Տոկոսային առումով չեմ կարող ասել, թե քանի քաղաքացի է հավանություն տալիս կամ չի ընդունում դա։ Ամենայն հավանականությամբ, մեծամասնությունը հավանություն չի տալիս, բայց, ցավոք, հիմնական մասի այդ մերժումը դրսևորվում է պասիվ ձևով։ Այսինքն չկա այդ գործընթացներին ակտիվ հակազդեցություն, ինչպես և չկա այնպիսի կրիտիկական զանգված, որը կփոխի հանրային և տեղեկատվական օրակարգը դեպի այլ լուծումներ։
PolitNavigator.- Ինչու՞ է այս իրավիճակում Նիկոլ Փաշինյանը Արցախի բնակիչների համար որոշակի երաշխիքներ պահանջում ԱՄՆ-ից, ԵՄ-ից, ԵԱՀԿ-ից և այլ միջազգային կառույցներից։ Մի՞ թե Վաշինգտոնի, Բրյուսելի կամ Փարիզի որոշ թղթային երաշխիքներ կկանգնեցնեն Բաքվին։ Իսկ իրականում, ըստ Ձեզ, ի՞նչ է սպասվում այդ հանրապետության բնակիչներին։
Հ. Այվազյան.- Փաշինյանը փաստացի ոչինչ չի պահանջում, իսկ նրանից պահանջում են հակառակը, ընդ որում վերջնագրի տեսքով։ Այսինքն ԵՄ-ն և ԱՄՆ-ն նրան ասում են. «Ղարաբաղը ճանաչիր որպես Ադրբեջանի մաս, և մենք պայմանական վաղաժամկետ երաշխավորում ենք, որ կխոսենք Ադրբեջանի հետ, որպեսզի նա ապահովի անվտանգությունը Արցախում»։ Դա այն ամենն է, ինչ նրանք առաջարկում են: Բայց հաշվի առնելով վերջին տասը տարիների այն քաղաքականությունը, որը Արևմուտքը վարում է գրեթե ողջ աշխարհում և իմանալով, որ դա հանգեցրել է բազմաթիվ պատերազմների, տառապանքների և մահվան, պարզ է, որ այդ բոլոր խոստումները հիմնված են միայն «պատվի խոսքի» վրա, ինչը նշանակում է, որ հակառակն է լինելու։ Ուստի այս իրավիճակը Լեռնային Ղարաբաղի հայերին սպառնում է վատագույն դեպքում ցեղասպանություն, իսկ լավագույն դեպքում տեղահանություն: Եվ քանի որ Արևմուտքը միակողմանի քաղաքականություն է վարում միայն Ադրբեջանին հաճոյանալու համար, Բաքուն օգտվում է ստեղծված իրավիճակից այդ հարցը վերջնականապես լուծելու համար։ Ռուսաստանն, ինչպես գիտենք, առաջարկել է որոշակի ոսկե միջին և փոխզիջում, որի հիման վրա միայն հնարավոր կլինի հասնել վերջնական խաղաղ կարգավորման։ Հենց դրա մեջ է մոտեցումների տարբերությունը:
PolitNavigator.-Որքանո՞վ են արդարացված որոշ փորձագետների այն հայտարարությունները, թե ՀՀ վարչապետը չի ցանկանում խաղաղության պայմանագիր կնքել Ռուսաստանի միջնորդությամբ։
Հ. Այվազյան.- Այդ խաղաղության պայմանագիրն ուղղված է առաջին հերթին Ռուսաստանի դեմ։ Այսինքն Լեռնային Ղարաբաղի հայերին զոհաբերում են, որպեսզի նախ Արցախից դուրս բերեն խաղաղապահներին, իսկ հետո ռուսական ռազմաբազան Հայաստանից։ Այնուհետև, և այժմ այդ գործընթացներն արդեն ընթանում են, Երևանը կբարելավի հարաբերությունները Անկարայի հետ, և կհայտարարվի, որ Թուրքիայի կողմից Հայաստանի դեմ որևէ վտանգ չկա, և, հետևաբար, ռուսական ռազմակայանն այլևս պետք չէ։ Այսինքն սա Հարավային Կովկասից ռուսական ռազմական ներկայության դուրս մղման գործընթացն է։ Բայց եթե դա տեղի ունենա, ապա դա կա՛մ կլինի ուղղակի ցեղասպանության սկիզբ, կա՛մ հայերի թուրքացում և երկրի վերածում թուրքական վիլայաթի, այսինքն գաղութի, որն ի վերջո կդատարկվի բնակչության նվազման պատճառով։ Դա հենց այն է, ինչ ուզում է Արևմուտքը։ 103 տարի առաջ Մեծ Բրիտանիան նախատեսում էր հարավկովկասյան երեք հանրապետություններից ստեղծել համադաշնություն, որը ճիշտ ժամանակին կարող էր օգտագործվել Ռուսաստանի դեմ պատերազմի համար։ Մեկ դար անց էլ այդ ծրագիրը չի փոխվել։ Այսինքն Արևմուտքի նպատակը, բացի Լեռնային Ղարաբաղը Ադրբեջանի կազմում ճանաչելուց, ռուսական ռազմական ներկայությունը տարածաշրջանից դուրս բերելն է։ Բայց, իհարկե, դրանով ամեն ինչ չի ավարտվի։ Հետո Արևմուտքը հաջորդ փուլին, որն է նախապատրաստել Հարավային Կովկասը Ռուսաստանի դեմ պատերազմին: Փաստորեն, նաև Ուկրաինային էին նախապատրաստել, և նույն սցենարը կիրականացվի այստեղ։ Ամենայն հավանականությամբ, դրա համար կփորձեն փոխել Վրաստանի ներկայիս ղեկավարությունը, և հետո Թբիլիսիի արմատական արևմտամետ ուժերը կդառնան նման զինված բախման հրահրողները։ Մյուս կողմից չեմ բացառում, որ Փաշինյանն ինքը հասկանում է, որ խաղաղության պայմանագիրը ստորագրելուց հետո ինքը այլևս ոչ մեկին պետք չի լինի։ Արդյունքում Արևմուտքը կարող է զոհաբերել նրան և փոխարինել մեկ ուրիշով, որն էլ արդեն կավարտի ամբողջ գործընթացը։ Հիմա նա պետք է միայն այս կեղտոտ գործն իրականացնելու համար։ Այդ ամենի հետ կապված էլ Փաշինյանը կարող է սկսել մանևրել և հետաձգել համաձայնագրի ստորագրումը։
PolitNavigator.- Արդյո՞ք կարող ենք հիպոթետիկորեն ենթադրել, որ Հայաստանում ՆԱՏՕ-ի բազաները կհայտնվեն, եթե ռուս զինվորականները հեռանան Գյումրիից:
Հ. Այվազյան.- Բնականաբար, դա տեղի կունենա, քանի որ Արևմուտքը, ինչպես արդեն ասացի, Անդրկովկասի հանրապետություններին կնախապատրաստի Ռուսաստանի դեմ պատերազմի։ Հայաստանն այդ առումով ցատկահարթակ է դառնալու Իրանի և Ռուսաստանի դեմ հարվածների և ռազմական գործողություններ իրականացնելու համար։
