Իսկ գուցե մեր թիկունքում գործընթացնե՞ր են տեղի ունենում, ադրբեջանական կողմը հանքավայրը շահագործելու վստահությո՞ւն ունի.«Փաստ»
Մի խումբ ադրբեջանցիներ Արցախը Հայաստանին կապող միակ ճանապարհը փակելով՝ շրջափակման մեջ գցեցին Արցախը, որին հաջորդեց նաև հումանիտար շրջափակումը: Իրավաբան, Պառլամենտարիզմի զարգացման միջազգային կենտրոնի գործադիր տնօրեն Գոհար Մելոյանի կարծիքով, ի սկզբանե պարզ էր, որ «էկոակտիվիստ» կոչվածների գործողություններն ուղղորդվում էին ադրբեջանական իշխանությունների կողմից:«Այս ամենի համատեքստում հարցադրում է առաջանում, թե ինչո՞ւ են այդպես վարվում հենց հիմա, երբ կա ստորագրված փաստաթուղթ: Հաշվի առնելով սեպտեմբերյան ռազմական գործողությունները և մի շարք գործընթացներ, իմ գնահատմամբ, կան պայմանավորվածություններ: Չեմ բացառում, որ մեր թիկունքում գործընթացներ են տեղի ունենում, որոնց մասին հայկական հանրությունը տեղյակ չէ: Ավելին՝ 2018-ից ի վեր մենք մի շարք իրադարձությունների պատահականորեն ենք առերեսվում, ոչ թե պետական մարմինների, այլ արտահոսքի միջոցով ենք տեղեկանում: Ուստի չի բացառվում, որ հետագայում ևս իմանանք, որ այս պահին որոշակի բանակցային գործընթացներ են տեղի ունենում, որոնցից առաջ որոշակի խոստումներ են տրվել, որոնք, հավանաբար չեն պահվում, ինչին էլ ի պատասխան Ադրբեջանը նման գործողությունների է դիմում: Ավելին՝ Հայաստանի իշխանությունների մի շարք կարկառուն ներկայացուցիչներ իրենց ելույթներով շարունակում են ադրբեջանական թեզեր շրջանառել»,-ասաց Գ. Մելոյանը:
Նա շեշտեց՝ այս պայմաններում տարօրինակ կլիներ, որ Ադրբեջանը չշարունակեր իր համար նախկինում աներևակայելի թվացող նկրտումներն ու պահանջները ներկայացնել հայկական կողմին: «Իրենք փորձում են Արցախի հայաթափման գործընթացը արագացնել, ինչի համատեքստում ոչ միայն տարածքային, այլև տնտեսական ու մի շարք այլ նկրտումներ ունեն: Մասնավորապես, Ադրբեջանի ախորժակն այնքան է բացվել, որ նկրտումներ ունի նաև Կաշենի հանքավայրի մասով, որն Արցախի բյուջեի եկամտի մեծ մասն է ապահովում: Այնտեղ այս պահի դրությամբ շուրջ 2000 հայ աշխատակից կա: «Anglo Asian mining PLC» անունով ինչ-որ անգլիական ընկերության և Ադրբեջանի Հանրապետության միջև այդ հանքի շահագործման վերաբերյալ պայմանագիր կա:
Այստեղից կարող ենք եզրակացնել վտանգների, Ադրբեջանի ինքնավստահության աստիճանը: Ավելի վաղ ներկայացրել եմ հիմքեր այն մասին, որ դա դասական անգլիական ընկերություն չէ, և ակնհայտ է, որ սերտաճած է ադրբեջանական իշխանության հետ: Այնուամենայնիվ, բաց աղբյուրներում կան տեղեկություններ, որ հանքավայրերի շահագործման շուրջ 3 մլրդ դոլարի պայմանագիր է կնքվել: Այսինքն, իրենք որոշակի վստահություն ունեն, որ կարողանալու են հանքավայրերը շահագործել: Հարց է, թե ինչո՞ւ, օրինակ, 44-օրյա պատերազմից հետո Ալիևը Կաշենի հանքավայրի շահագործման մասին պայմանագիր չէր կնքել: Կարող ենք հիմնավոր ենթադրություն ունենալ առ այն, որ հիմա ադրբեջանական կողմը հանքավայրը շահագործելու վստահություն ունի: Այս համատեքստում չի բացառվում, որ որոշ գործընթացների արդյունքում ունեն փաստաթղթեր, որոնց հղում կատարելով՝ իրենց հաջողվել է այս հանքավայրի շահագործման իրավական հիմքեր ստեղծել ու պայմանագիր կնքել»,-շեշտեց մեր զրուցակիցը:
Գոհար Մելոյանի հետ զրույցում անդրադարձանք վերջին մի քանի օրերի ընթացքում միջազգային տարբեր կառույցներին ուղղված նամակներին, գրություններին ու ակնկալվող արդյունքներին: «2018-ից ի վեր մեզ համար զարմանալի չէ միջազգային կառույցների, հանրության կրավորական ու անտարբեր կեցվածքը: Բայց առաջին հերթին ՀՀ իշխանություններին հղում կատարելով՝ պետք է հետևել գործընթացներին: Հիշեցնեմ, որ 2016 թ. ապրիլ յան գործողությունների ընթացքում պատկան մարմիններն աննախադեպ ակտիվություն էին ցուցաբերել, ու իրենց նախաձեռնության արդյունքն էր, որ գրեթե ամբողջ աշխարհը սատար կանգնեց հայկական կողմին, հարյուրավոր հայտարարություններ հնչեցին: Այնպես որ, իշխանությունը պետք է նախաձեռնողականություն ցուցաբերի»,-ասաց նա:
Շեշտելով նաև հանրության կողմից տարբեր դեսպանատների, միջազգային կառույցների գրասենյակների մոտ իրականացվող ակցիաների ու ներկայացվող պահանջների մասին՝ նա հավելեց. «Հնարավոր է՝ հայ հանրությունը տեղյակ չէ որոշակի գործընթացներից: Ես համոզված չեմ, որ ստեղծված իրավիճակը ՀՀ իշխանությունների կողմից տարվող ինչ-որ գործընթացների արդյունք չէ: Հնարավոր է՝ դիվանագիտական գործընթացներն ու ընդհանուր դիվանագիտությունը հաշվի առնելով՝ այդ պետություններն ու կազմակերպությունները հնարավորություն չունեն բարձրաձայնելու, թե ինչ է տեղի ունենում, կամ հայկական կողմի ղեկավար կազմն ինչ խոստումներ է տվել, որոնք կա՛մ չի կատարել, կա՛մ արդեն իսկ կատարման գործընթացի մեջ են: Ադրբեջանի ապօրինությունների նկատմամբ այս թվացյալ անտարբերությունն ու լռությունը հենց այդ հանգամանքով կարող է պայմանավորված լինել:
Այս համատեքստում հնարավոր է միջազգային մարմինների ու կառույցների լռությունը «հիմնավորված» է: Ես ինձ թույլ եմ տալիս նման եզրահանգումներ անել, որովհետև առաջին անգամ չէ, որ նմանատիպ իրավիճակի ենք ականատես լինում: Իշխանությունները պարտավոր են բացահայտել, թե բանակցային ի՞նչ գործընթացներ են տեղի ունենում, փակ դռների հետևում գործընկեր պետություններն ու կազմակերպություններն ի՞նչ արձագանք են տվել, կամ իրենք արդյո՞ք դիմել են, արձագանք եղե՞լ է, թե՞ ոչ: Եթե չեն դիմել, ապա ինչո՞ւ, գուցե իրենց համար ակնհա՞յտ է տեղի ունեցողի պատճառն ու հետևանքը: Սրանք հարցադրումներ են, որոնք կարելի է անվերջ շարունակել…»:
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
