Մենք շուտով կիմանանք, թե ովքեր են եղել Crocus City Hall-ի ահաբեկչության պատվիրատուները. փորձագետ          Տեսանյութ.Արա, դուք վախեցած եք,Ճիշտ եք անում, որ վախենում եք.պահը մոտենում է.ինչ պլանավորել ենք, անելու ենք       Պուտինը հաջորդ հանդիպման ժամանակ Փաշինյանին ասել է. «Մենք զարմացած էինք, որ դուք այդպես որոշեցիք՝ ԼՂ-ն ճանաչել է Ադրբեջանի մաս    

10 նոյ 2021 14:13

Ինչու Թուրքիան և Ադրբեջանը միջանցք չեն ստանա Հայաստանի միջով. The National Interest

Արդեն մեկ տարի է, ինչ Հայաստանն ու Ադրբեջանը հաստատել են հրադադար, որն ավարտել է քառասունչորսօրյա պատերազմն Ադրբեջանի և Արցախի՝ Լեռնային Ղարաբաղում չճանաչված հայկական պետության միջև, ամերիկյան The National Interest ամսագրում գրում է Ամերիկյան ձեռներեցության ինստիտուտի գիտաշխատող Մայքլ Ռուբինը, որը մասնագիտացած է Իրանի, Թուրքիայի և Մերձավոր Արևելքի հարցերում։

Նա հիշեցնում է, որ Մոսկվայի միջնորդությամբ ձեռքբերված հրադադարի պայմաններով՝ Հայաստանն Ադրբեջանին է վերադարձրել ԼՂ շրջանները: Ռուսաստանը երկու կողմերի միջև տեղակայել է մոտ 2000 խաղաղապահ և կոչ է արել փոխանակել ռազմագերիներին և այլ պատանդներին:

Սակայն Ռուբինն իր հոդվածում անդրադարձել է եռակողմ համաձայնագրի վերջին դրույթին, որը վերաբերում է Հարավային Կովկասում բոլոր տրանսպորտային և հաղորդակցային ուղիների ապաարգելափակմանը, մասնավորապես՝ Հայաստանի Հանրապետությունը երաշխավորելու է Ադրբեջանի և Նախիջևանի միջև տրանսպորտային կապերի անվտանգությունը:

«Վերջին ամիսներին, սակայն, Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը և Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը երկու կարևոր ուղղություններով փորձել են այլ կերպ սահմանել այդ կետը։ Նախ՝ նրանք դա մեկնաբանում են որպես իրենց միջանցքի տրամադրում, որը կհատի ինքնիշխան հայկական տարածքը։ Երկրորդ, նրանք անտեսում են առաջին կետը, որը նպատակ ունի ապաշրջափակել բոլոր տնտեսական և տրանսպորտային կապերը տարածաշրջանով մեկ: Բայդենի վարչակազմը պետք է հստակ ցույց տա, որ նման վերաիմաստավորումն անհիմն է և անօրինական»,- գրում է հեղինակը՝ նկատելով, որ սկզբում թուրքերի մոտ և Կենտրոնական Ասիայի երկրներում լավատեսություն կար, որ Հայաստանի «Զանգեզուրի միջանցքով» (չակերտները`Tert.am) Ադրբեջանի մնացած տարածքից բաժանված էքսկլավ Նախիջևանից տրանսպորտային երթևեկությունը կարող է աշխուժացնել Արևելյան Թուրքիայի մեռնող տնտեսությունը և ընդլայնել առևտուրն ու զբոսաշրջությունը Կենտրոնական Ասիայում»,-գրում է հեղինակը:

Սակայն, Ռուբինի խոսքով, Ալիևի ամբարտավան ռազմատենչությունը շուտով վերացրեց այդ հնարավորությունը:

«Զանգեզուրի միջանցքի ստեղծումը լիովին համապատասխանում է մեր ազգային, պատմական և ապագա շահերին։ Մենք կիրականացնենք Զանգեզուրի միջանցքը՝ անկախ նրանից, թե Հայաստանը դա ուզի, թե ոչ»,- ասել էր նա այս տարվա սկզբին Ադրբեջանի պետական հեռուստատեսության եթերում:

«Անկասկած, Թուրքիան աջակցեց Ալիևի կոպտությանը։ Թուրքիայի պաշտոնական պետական հեռուստաալիքը մեղադրեց Իոսիֆ Ստալինին ազգությունների գծով ժողովրդական կոմիսարի պաշտոնում Զանգեզուրը Հայաստանին շնորհելու համար՝ պնդելով, որը մինչ այդ տարածքն ադրբեջանական էր: Այստեղ զավեշտն, իհարկե, այն է, որ Ստալինը նույն կերպ Լեռնային Ղարաբաղը` պատմականորեն հայկական տարածքը, փոխանցել էր Ադրբեջանին: Զանգեզուրին հավակնություններ դնելով՝ Թուրքիայի և Ադրբեջանի կառավարությունները խաթարում են Լեռնային Ղարաբաղի նկատմամբ Ալիևի հավակնությունների օրինականությունը։

Էրդողանն ավելի նրբանկատորեն է անդրադարձել խնդրին, քան իր ադրբեջանցի գործընկերը։ Նա ասել է, որ Հայաստանի ապաշրջափակման մասին հարցի քննարկումը Հայաստանի առաջնորդի հետ պահանջում է նախ Ադրբեջանի պահանջների կատարում»,-շարունակում է հոդվածագիրը:

Այնուհետև Ռուբինը հիշեցնում է վերջերս Ալիևի արած հայտարարությունն առ այն, որ «և՛ Թուրքիան, և՛ Ադրբեջանը անհրաժեշտ քայլեր կձեռնարկեն Զանգեզուրի միջանցքի իրագործման համար, որպեսզի միավորեն ամբողջ թյուրքական աշխարհը»:

«Ե՛վ նախագահ Բայդենը, և՛ պետքարտուղար Բլինկենը բազմիցս հայտարարել են, որ «դիվանագիտությունը վերադարձել է», բայց երբ խոսքը վերաբերում է Հարավային Կովկասին, այն բացակայում է։ Սա ցավալի է, քանի որ իրական հնարավորություն կա՝ նպաստելու տարածաշրջանում խաղաղությանը և առաջ մղելու ամերիկյան շահերը: Պետքարտուղարության ոչ պաշտոնական թուրքական լոբբիի և ադրբեջանական «խավիարային դիվանագիտության» շահառուների շրջանում տարածված արտահայտությունն այն է, որ Ադրբեջանն ավելի լավ դաշնակից է Միացյալ Նահանգների համար, քան Հայաստանը՝ Երևանի՝ և Մոսկվայի և Թեհրանի հետ կապերի առնչությամբ:Մի կողմ թողնենք, որ իրականում Ադրբեջանի կապերը Ռուսաստանի և Իրանի հետ վերջին տարիներին երկրաչափական աճ են գրանցել: Եթե Վաշինգտոնի նպատակն էր նվազեցնել Հայաստանի կապերը Ռուսաստանի և Իրանի հետ, ապա լավագույն ճանապարհը կլինի ճնշում գործադրել Թուրքիայի և Ադրբեջանի վրա՝ վերացնելու Հայաստանի կրկնակի շրջափակումը, որպեսզի նվազեցնեն Հայաստանի կախվածությունը Ռուսաստանից և Իրանից: Թուրքիան պետք է բացի իր սահմանները հայկական առևտրի համար, ինչպես և Ադրբեջանը. մինչ Թուրքիան հուսով է, որ իր բեռնատարները կարող են Զանգեզուրով հասնել Հայաստան, հայկական մեքենաները նույնպես պետք է կարողանան Երևանից Ստամբուլ շարժվել: Եթե թուրքերը հույս ունեն անխոչընդոտ առևտուր վայելել Կենտրոնական Ասիայի հետ մինչև Չինաստանի սահման, ապա Արցախի հայերը պետք է վայելեն նույն անխոչընդոտ առևտուրը Թուրքիայի տարածքով մինչև Ֆրանսիա կամ Միացյալ Թագավորություն:

Ալիևը ծաղրել է 907-րդ հոդվածի հրաժարումը, որը թույլ է տալիս ԱՄՆ-ին օգնություն տրամադրել ավտոկրատ նավթային պետությանը։ Ժամանակն է չեղյալ համարել հրաժարումն այնքան ժամանակ, քանի դեռ ադրբեջանցի բռնապետը չի ապացուցի իր հավատարմությունը խաղաղությանն ու դիվանագիտությանը` բացելով Ադրբեջանի սահմանները հայկական առևտրի համար: Նմանապես, եթե Բլինկենը իսկապես ցանկանում է խրախուսել խաղաղությունը տարածաշրջանում, նա պետք է հետ կանչի նորանշանակ Ջեֆրի Ֆլեյքին՝ Թուրքիայում ԱՄՆ դեսպանին և նրան ուղղորդի վերադառնալ Անկարա միայն այն ժամանակ, երբ կարողանա այնտեղ (Անկարա` Tert.am) մեքենայով հասնել Հայաստանի մայրաքաղաքից»,- եզրափակել է Ռուբինը։

Մեկնաբանություններ


Համընկնող լուրեր