2022 թվականը փոթորկոտ տարի է լինելու ոչ միայն Հայաստանում, այլև աշխարհում. Նեռը շտապում է իշխանության գալ
Աշխարհը հիմա մի խիստ վտանգավոր իրավիճակում է, որը հիշեցնում է Կարիբյան ճգնաժամը: Ռուսաստանի և մյուս կողմից ԱՄՆ–ի և ՆԱՏՕ-ի միջև առկա դիվանագիտական, քաղաքական առճակատումը մոտ է գերլարման վիճակի հասնելուն:Այս անգամ, սակայն, պահանջատերը Ռուսաստանն է, իսկ պահանջը շատ հստակ է ու հասկանալի` հրաժարվել դեպի արևելք ՆԱՏՕ-ի ընդլայնումից, Հյուսիսատլանտյան դաշինքի կազմում Ուկրաինան, Վրաստանը և նախկին ԽՍՀՄ այլ պետություններ ընդգրկելուց, նշված և ՆԱՏՕ-ի անդամ չհանդիսացող այլ պետություններում ԱՄՆ-ի կամ ՆԱՏՕ-ի ռազմաբազաներ տեղակայելուց, ինչպես նաև այդ պետությունների տարածքներում այնպիսի հրթիռներ տեղակայելուց, որոնք կարող են ատոմային կամ միջուկային մարտագլխիկներ կրել և ՌԴ-ին շատ մոտ լինելու շնորհիվ, դրանք 10 կամ նույնիսկ 5 րոպեում հասցնել Մոսկվա և Ռուսաստանի այլ խոշոր քաղաքներ: Ներկայացված են նաև այլ պահանջներ:
Ռուսաստանում դեպի արևելք ՆԱՏՕ-ի ընդլայնումն իրավացիորեն համեմատել են մահվան ընդլայնմանը, քանի որ այն, ինչ մտադիր են կամ ծրագրել են անել արևմտյան ռազմավարները, սպառնում է խախտել Ռուսաստանի և Արևմուտքի միջև առկա ուժերի մոտավոր հավասարակշռությունը, ռազմավարական առավելություն ապահովել ԱՄՆ-ի և ՆԱՏՕ-ի համար, սպառնալ Ռուսաստանի անվտանգությանը, գոյությանը, ինչը Մոսկվան դա ոչ մի պարագայում չի կարող թույլ տալ:
Դեռ դեկտեմբերի 17-ին, երբ Ռուսաստանի արտաքին գործերի նախարարությունը հրապարակեց Ռուսաստանի և ԱՄՆ-ի միջև անվտանգության երաշխիքների մասին պայմանագրի, ինչպես նաև Ռուսաստանի Դաշնության և ՆԱՏՕ-ի անդամ պետությունների անվտանգության միջոցառումների մասին համաձայնագրի նախագծերը, տողերիս հեղինակին և այլ վերլուծաբանների պարզ էր, որ ԱՄՆ-ը և ՆԱՏՕ-ն դրա որոշ դրույթների համաձայնելով հանդերձ, հրաժարվելու են Ռուսաստանի համար առանցքային կարևորություն ունեցող կետերից, ներառյալ` դեպի արևելք ՆԱՏՕ-ի ընդարձակումից:
Թեև ԱՄՆ-ի և Ռուսաստանի պատվիրակությունների (նախատեսված Ժնևում հունվարի 10-ին), հնարավոր է նաև` երկու պետությունների նախագահների, ՆԱՏՕ- Ռուսաստան խորհրդի (նախատեսված Բրյուսելում հունվարի 12-ին), ինչպես նաև ԵԱՀԿ և Ռուսաստանի պատվիրակությունների (նախատեսված հունվարի 13-ին) բախտորոշ հանդիպումները դեռ չեն կայացել, սակայն արդեն իսկ կան նախանշանները Ռուսաստանի` իր համար անվտանգային առումով առավել կարևոր պահանջներից ԱՄՆ-ի և ՆԱՏՕ-ի հրաժարվելու:
Գաղտնիք չէ, որ թե՛ Եվրամիությունը, թե՛ նույնիսկ ՆԱՏՕ-ն, խոշոր հաշվով, ԱՄՆ-ի կամարտահայտիչներն են: Դեկտեմբերի 23-ին դաշինքի գլխավոր քարտուղար Յենս Ստոլտենբերգի կողմից դեպի արևելք ՆԱՏՕ-ի ընդլայնումից հրաժարվելու վերաբերյալ ավելի վաղ ՌԴ ներկայացրած պահանջի դիվանագիտական մերժումից հետո Ռուսաստանի պահանջը՝ դադարեցնել ՆԱՏՕ-ի ընդլայնումը դեպի արևելք, «Welt» թերթին տված հարցազրույցում անընդունելի է համարել նաև ԵՄ արտաքին քաղաքականության և անվտանգության գերագույն ներկայացուցիչ Ժոզեպ Բորելը:
«Անվտանգության երաշխիքներ պահանջելը և Արևելքում ԵՄ-ի և ՆԱՏՕ-ի ընդլայնման դադարեցումը զուտ ռուսական օրակարգ են՝ բոլորովին անընդունելի պայմաններով, հատկապես, հաշվի առնելով Ուկրաինան»,- ասել է Բորելը։
Բանակցությունները, նրա խոսքով, չպետք է սահմանափակվեն Ուկրաինայի թեմայով։ Կողմերը պետք է խոսեն 1975թ. Հելսինկյան եզրափակիչ ակտի ընդունման պահից հետո պայմանագրի բոլոր խախտումների մասին:
«Մենք համաձայն չենք Ռուսաստանի արտաքին քաղաքականության բազմաթիվ դրսևորումների, ինչպես նաև որոշ իրադարձությունների հետ, որոնք Մոսկվան համարում է ներքին գործեր»,- ասել է Բորելը:
Դեկտեմբերի 26-ին ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը հայտարարեց, որ եթե ԱՄՆ-ն և ՆԱՏՕ-ն հրաժարվեն դիտարկել անվտանգության երաշխիքների վերաբերյալ առաջարկները, Ռուսաստանի ռազմատեխնիկական պատասխանը կարող է «շատ տարբեր լինել», դա կախված կլինի ռազմական փորձագետների առաջարկներից։
«Ռուսաստանը երբեք առաջինը չի հարձակվել որևէ մեկի վրա»,- «Ռոսիա 1» հեռուստաալիքի եթերում դեկտեմբերի 25-ին պատասխանելով հարցին, թե արդյոք Մոսկվան հաշվարկո՞ւմ է այլ երկրների քայլերը, ասել է ՌԴ նախագահի մամուլի քարտուղար Դմիտրի Պեսկովը։
Ասելիքը և ակնարկը շատ պարզ է` մենք առաջինը չենք հարձակվի, բայց եթե հարձակվեցին մեզ վրա` կստանան, Մոսկվան հաշվարկել է այլ երկրների քայլերը և պատրաստ է…
Մեկնաբանելով Ուկրաինայի վրա ռուսական հնարավոր հարձակման մասին հրապարակումները, Պեսկովը դրանք անվանել է լարվածության դատարկ և անհիմն էսկալացիա։
Նախագահի մամուլի քարտուղարը միաժամանակ չի բացառել սադրանքների հավանականությունը, որպեսզի ՌԴ պատասխան քայլերից հետո նման հայտարարություններն արդարացվեն, այսինքն` ներկայացվեն իբրև ճշմարտությունն արտահայտած:
Մոսկվան ամեն ջանք գործադրում է Ուկրաինայի հարավ-արևելքում հակամարտությունը լուծելու համար՝ պահպանելով իր հավատարմությունը Մինսկի պայմանավորվածություններին և նորմանդական ձևաչափին, ասել է Դմիտրի Պեսկովը։ Նա զգուշացրել է, որ Դոնբասում հակամարտությունը ուժային ճանապարհով լուծելու փորձերը կունենան ամենալուրջ հետևանքները։
Կիևն ավելի վաղ հայտնել էր, որ իր պետական սահմանների մոտ նկատվել է ՌԴ զինված ուժերի «մոտ 52 գումարտակային մարտավարական խումբ»։ Ըստ «Bloomberg»-ի, անվտանգության երաշխիքների պահանջի համապատկերին Ռուսաստանը շարունակել է զորքեր կուտակել Ուկրաինայի հետ սահմանին: Սակայն դեկտեմբերի 25-ին` հենց Պեսկովի հարցազրույցի օրը, Ռուսաստանը պաշտոնապես հայտնեց, որ Հարավային ռազմական օկրուգը դաշտային վարժանքներից իրենց մշտական տեղակայման վայրեր է վերադարձնում 10 հազար զինծառայողի, այդ թվում նաև` Ուկրաինայի սահմանամերձ շրջաններից: Սա ԱՄՆ-ի, ՆԱՏՕ-ի, եվրոպական հայտնի կառույցների պահանջին Ռուսաստանի ընդառաջ քայլն էր` լարվածությունը մեղմելու նպատակադրմամբ:
Չնայած ՌԴ վերոնշյալ քայլին, «Associated Press» գործակալությունը Պենտագոնի ներկայացուցչի վրա հղում անելով, երեկ հայտնել է, որ ԱՄՆ-ի պաշտպանության նախարար Լլոյդ Օսթինը «Հարի Ս. Թրուման» ավիակրի գլխավորությամբ ամերիկյան հարվածային ավիակիր խմբին հրամայել է չմեկնել Մերձավոր Արևելք, Սուեզի ջրանցքով չշարժվել դեպի ԱՄՆ Կենտրոնական հրամանատարության գործողությունների գոտի՝ Ուկրաինայի շուրջ ստեղծված իրավիճակի պատճառով: Ինչպես գրում է գործակալությունը, դա տեղի է ունեցել «Ուկրաինայի հետ սահմանի մոտ հազարավոր ռուսական զորքերի կուտակման մտավախությունների համապատկերին»։
Ավիակիրը, որպես ԱՄՆ ռազմածովային ուժերի հինգ նավերից կազմված հարվածային խմբի մաս, պետք է մեկներ Մերձավոր Արևելք, սակայն, պաշտպանության նախարարության ներկայացուցչի խոսքով, պլանները փոխվել են։ «Դա անհրաժեշտ է տարածաշրջանում ԱՄՆ դաշնակիցներին և գործընկերներին հանգստացնելու համար»,- ասել է գործակալության աղբյուրը։
Տեղեկությունը հաստատել է «USNI News» հրատարակությունը։ Պենտագոնի խոսնակն ասել է, որ ավիակիր խումբն առայժմ կմնա Հոնիական ծովում, Հունաստանի և Իտալիայի միջև:
Հրատարակության զրուցակցի կարծիքով՝ նման որոշումը պետք է «համոզի եվրոպացի դաշնակիցներին տարածաշրջանային անվտանգությանը ԱՄՆ հանձնառության մեջ»։ Բացի «Harry S. Truman» ավիակիրից, խմբում ընդգրկված են «San Jacinto» հրթիռային հածանավը, «USS Bainbridge», «USS Cole», «USS Gravely», «USS Jason Dunham» ականակիրները և նորվեգական «Fridtjof» ֆրեգատը։
Կրեմլը բազմիցս ընդգծել է, որ Ռուսաստանն այլ երկրների հետ կապված ագրեսիվ պլաններ չունի, իսկ սահմաններում զորքերի տեղաշարժը ներքին խնդիր է։ Միաժամանակ համաշխարհային հանրության ուշադրությունն է հրավիրել Ռուսաստանի սահմանների մոտ ՆԱՏՕ-ի ակտիվության մեծացմանը։ Չնայած դրան, արեւմտյան երկրների ղեկավարները Ռուսաստանին սկսեցին զգուշացնել պատժամիջոցների մասին։
Շարունակելի
Արթուր Հովհաննիսյան
Արթուր Հովհաննիսյան
