Սկզբունքորեն, մենք Արցախին տալիս ենք այն, ինչ ինքը վաստակել է. Հարցազրույց Հրանտ Բագրատյանի հետ
Հարցազրույց
ԱԺ պատգամավոր, ՀՀ նախկին վարչապետ Հրանտ Բագրատյանի հետ-
Պարոն Բագրատյան, ինչպե՞ս կգնահատեք կառավարության ծրագիրը և բյուջեն:
- Իմ մոտեցումը այն է, որ, մասնավորապես,
բյուջեով պետք է դրվեր ավելի լարված առաջադրանքներ՝
ՀՆԱ-ի աճի տեմպով, հարկերի հավաքագրելիության աստիճանով, երկրի զարգացման տեմպերի առումով: Անկեղծ ասած, որոշ կետեր
ծրագրով՝ ներդրումային հիմնադրամի ստեղծումը
կամ էներգակիրների գներին անդրադառնալը, սրանք
ողջունելի են: Եթե կառավարությունն էլ է հասկացել, որ լինելով ԵՏՄ անդամ մենք ավելի
էժան գազ ու էլեկտրաէներգիա պետք է սպառենք և արած քայլը, սոսկ մի կաթիլ է այն աշխատանքների մեջ,
որոնք պետք է հանգեցնեն շուրջ 1.5-2 անգամ սակագների իջեցմանը, այնուամենայնիվ ես դա
ողջունում եմ: Կառավարությունը ստվերի դեմ պայքար է ասում, ողջունում եմ: Բայց կա՝
բայց, ստվերի պայքարի արդյունքում հարկեր ՀՆԱ հարաբերակցությունը գրեթե չի փոխվում:
Բարձր տնտեսական աճի խնդիր նախարարությունների և գերատեսչությունների առջև չի դրվում,
չնայած, հիմնադրամ ենք ստեղծում: Սակագները
մի փոքր իջնում են, բայց, ընդհանուր առմամբ, նախատեսվում է 2,4% գնաճ:
Եթե սակագների այս իջեցումը փորձենք տարածել միջին գնաճի վրա, այնուամենայնիվ, միջին
հաշվով 1,5%-ով ավելի վատ ենք ապրելու, այսինքն՝ 2,4%-ից սակագների իջեցումը կմաքրի
0.9%-ը: 1,5% գնաճ է լինելու առանց աշխատավարձերի բարձրացման, այդ է պատճառը, որ ես
իմ մտահոգությունն եմ հայտնել: Խորհուրդ կտայի նախարարությունների և գերատեսչությունների
առջև ավելի լուրջ խնդիրներ դնել:
-
Ի՞նչ խնդիրների մասին է խոսքը:
- Ավելի բարձր
տնտեսական աճ, ներդրումներ, ավելի համարձակ քայլեր, կառուցվածքային լուրջ բարեփոխումներ:
-
Իսկ այս կառավարությունը կարո՞ղ է խաղի նոր կանոններ թելադրել:
- Նոր կառավարությունը պետք է ոչ թե խաղի կանոններ թելադրի, այլ
պետք է արդյունավետ կառավարի: Այդ արդյունավետ կառավարումը պետք է երևա ծրագրի
ցուցանիշներում:
- Այսինքն՝
իր կարճաժամկետ ծրագրով կառավարությունը կարո՞ղ է արդյունքի հասնել:
- Ժամկետը կապ չունի, կարող է լինել երկու շաբաթ կամ մեկ ամիս: Պատկերացրեք եռակցողի աշխատանքը՝ կապ չունի 2, թե 200 000 խողովակ է եռակցելու, կարևորն
առաջինից սկսած որակով կատարելն է:
- Նոր վարչապետի
կադրային քաղաքականության մասին ի՞նչ կասեք:
- Ես անձերից երբեք չեմ խոսում, երբ որ անձը ներկայացնում է պետական
ինստիտուտ կարող եմ արտահայտվել:
- Բայց չէ՞ որ կադրերը մեծ դեր են խաղում կառավարման համակարգում:
- Այո, իհարկե: Բայց ես երբեք կադրերը չեմ քննարկում, ես քննարկում եմ ինստիտուտները
և կացութաձևերը: Ես չեմ ասում, որ դրանով չի կարելի զբաղվել, բայց դա թող մեկ ուրիշն
անի:
- Ի՞նչ քայլեր պետք է ձեռնարկի
կառավարությունը ստեղծված իրավիճակից դուրս գալու համար:
- Կարող եք կարդալ 2013 թ.-ի իմ նախագահական ծրագիրը: Կարող եք
կարդալ իմ բոլոր դիտողությունները նախորդ բյուջեների և այս տարվա բյուջեի վերաբերյալ: Առաջարկվում է
տնտեսական աճը բարձրացնել, կներեք, նաև գնաճը բարձրացնել, որպեսզի տնտեսությունը կարողանա
դրանից հետո մի փոքր շնչել: Վարկավորել կրթությունը, երբ մարդը
պետության հաշվին բուհ է ավարտում, կամ թող աշխատանքային ստաժով վերադարձնի կամ երկիրը
լքելու դեպքում գումարը ետ վերադարձնի: Կանոնակարգել «Լույս» հիմնադրամի աշխատանքները,
ֆինանսավորել հիվանդին, ոչ թե առողջապահական հաստատությանը, բանակում զինվորին աշխատավարձ տալ, չխաղալ փոխարժեքի
կայունացման կուրսի հետ: Մենք այդպիսի շռայլություն
մեզ այսօր թույլ չենք կարող տալ, երբ որ դրամը
հերթական անգամ կգահավիժի, կհիշեք իմ խոսքերը:
- Դուք դեռ վեց ամիս առաջ
էիք ասել դեֆոլտի հնարավորության մասին, ինչը կրկնեց
նաև Լևոն Տեր-Պետրոսյանը:
- Դեֆոլտի հնարավորություն, այսինքն՝ երբ պետությունը ի վիճակի չի լինի սպասարկել իր պարտքերը:
Նման բան կարող է առաջանալ, հատկապես, եթե մենք շարունակենք այս տեմպերով զարգացնել
տնտեսությունը՝ 1,5 կամ 3%: Իմ ունեցած տեղեկություններով,
2020թ.-ին մենք պետք է վճարենք շուրջ 900 մլն.
դոլարի պարտքի տոկոսագումար։ Իսկ 900 մլն դոլարը մեր բյուջեի 1/3-ն է: Այն ավելին է,
քան բյուջեի սոցիալական ծախսերը, որը կազմում է 410 մլրդ դրամ կամ 850 մլն դոլար: Հաջորդ
մեր պիկը կլինի, մոտավորապես, 2025թ.-ին: Սա չի նշանակում, որ պարտք պետք չէ վերցնել,
բայց պետք է արդյունավետ օգտագործել:
- Քիչ ժամանակ
է մնացել առաջիկա խորհրդարանական ընտրություններին: Մասնակցելո՞ւ եք այս ընտրություններին:
- Այս ընտրություններին
ես շատ անելիք ունեմ: Չնայած, ես դեմ էի սահմանադրական փոփոխություններին և կողմ նախագահական համակարգին, բայց գալիք խորհրդարանական ընտրությունները ոչ այլ
ինչ են, եթե ոչ վարչապետի ընտրություն: Իսկ էլ ով պետք է տեղից շարժվի, եթե ոչ ես:
Մտադիր եմ կենտրոնանալ այն հանգամանքի վրա, որ մարդիկ հասկանան ընտրվելու է վարչապետ:
- Ի՞սկ իշխանությունները
պատրաստ են գնալ ազատ, արդար ընտրությունների:
- Այս պահի դրությամբ, որևէ հիմք չունեմ պնդելու, որ պատրաստ են:
-Դուք դեմ
քվեարկեցիք ընտրական օրենսգրքին, ինչո՞ւ:
- Օգտագործելով սահմանադրության
համամասնական ընտրակարգի թեզը, ընտրական օրենսգրքով այն վերածված է մեծամասնական ընտրության:
Ես չէի կարող կողմ քվեարկել նման ընտրական օրենսգրքին:
-Վերջերս
Արցախում էիք, եթե հաշվի առնենք սահմանի վերջին լարվածությունները, հնարավո՞ր է Ադրբեջանը նորից պատերազմական գործողություններ
սանձազերծի:
-Հնարավոր է: Ադրբեջանը երբեք դա չի թաքցրել: Դրանից պետք չէ վատ
զգալ, այն թույլ է տալիս, որ մենք ձգվենք: Ստեղծված պայմաններում մենք պարտավոր ենք
լարված ապրել և մտածել, թե ինչպես ճիշտ կառավարել երկիրը: Կոնցեպտը, որ արդեն 10 տարի
է կա՝ կայուն, չզարգացող Հայաստան, չի կարող
աշխատել: Եվ այդ կոնցեպտուալ բախումը մենք տեսնում ենք, երբ քննարկում ենք քաղաքական
ու տնտեսական հարցեր:
-Արցախի
տնտեսության մասին ի՞նչ կասեք, հաշվի առնելով, որ Արցախի բյուջեն մեծ հաշվով կախված
է Հայաստանի բյուջեից:
-Չնայած ապրիլյան պատերազմին, Արցախի տնտեսությունը և՛ նախորդ
տարի, և՛ այս տարի բավականին բարձր աճի տեմպեր է գրանցել: Արցախում չկան վիճակագրական
այնպիսի խախտումներ, ինչպիսին Հայաստանում է արվում: Կարող ենք ասել, որ ողջ հայ ժողովրդի
նվաճումն է այն, որ 1990-2016 թթ. արանքում Արցախը, որը ետ էր Հայաստանից (1990թ. ոչ թե ՀՆԱ-ով, այլ՝ ազգային եկամուտով էր չափվում) մեկ
շնչին ընկնող ՀՆԱ-ով, այսօր հավասարվել է մեզ: Ինչ վերաբերվում է, որ ՀՀ-ն իր բյուջեից օգնում է Արցախին, ասեմ, որ
պարտավոր է: Չէ՞ որ Արցախը մաքսավճար չի հավաքում, սահմանին ավելացված արժեքի հարկ
չի գանձում: Այո, պետք է շնորհակալություն հայտնել հայաստանաբնակ հայերին, որ Արցախին
գումար են տալիս, բայց պարտավոր ենք նաև ճշմարտությունն ասել՝ սկզբունքորեն, մենք Արցախին
տալիս ենք այն ինչ ինքը վաստակել է:
Զրուցեց՝
Լուսինե Մանանդյանը
