Վշտի հաղթահարման փուլերում կարող են դրսևորվել և՛ հոգեկան, և՛ ֆիզիկական ցավեր

 

-Ցավը, ինչպես գիտենք, սուբյեկտիվ և բարդ ֆենոմեն է: Այն սովորաբար ազդանշան է, որ օրգանիզմում ինչ-որ բան այնպես չէ: Կարող ենք ասել, որ ցավը առաջին ազդակն է հոգեկանի և մարմնականի ամբողջականության խաթարման մասին: Ավելին, ցավը նաև ազդանշան է օրգանիզմի և սոցիալական միջավայրի միջև ամբողջականության խաթարման, որն ակնհայտորեն դրսևորում է նաև վշտի ընթացքում: Վշտի հաղթահարման փուլերում կարող են դրսևորվել և հոգեկան, և ֆիզիկական ցավեր:

 

-Վիշտը կորստին տրվող հակազդում է, սպեցիֆիկ հոգեկան պրոցես, որի տևականությունը և ուժգնությունը խիստ անհատական է, ունի հոգեբանական պայմանավորվածություն, և հաղթահարման ընթացքը զարգանում է իր օրենքներով: Վշտի ապրումը մեծ դեր ունի կորստի իրավիճակում: Վշտի մեջ գտնվելու ընթացքը նաև հոգեկան կայունությունը և ապրելու ընդունակությունը վերագտնելու ընթացք է:

Մարդը երկու կարևոր հոգեբանական խնդիր ունի լուծելու վշտի մեջ գտնվելով`

Հասկանալ և ընդունել տեղի ունեցածը:

Ապրումներից ազատվելով` հաղթահարել պրոբլեմը և շարունակել նորովի ապրել:

 

-Հոգեկան ցավը բավական տարածված ապրում է մարդկանց մեծամասնության համար. աշխարհում չկա գուցե մեկ մարդ, որ իր կյանքի ճգնաժամանային շրջաններում ընդհանրապես զգացած չլինի խոր և ցավոտ էմոցիաներ, կապված «լինել կամ չլինել» էքզիստենցիալ խնդիրների հետ, օրինակ, կորստի իրավիճակում: Հոգեկան ցավն  առաջանում է մեկուսացման, միայնակության, մահվան իրավիճակներին բախվելու ժամանակ, կյանքի իմաստի կորստի արտահայտումն է նաև: Հատկապես հոգեկան ցավն է կյանքի և մահվան հարցերը դարձնում կենտրոնական խնդիր:

 

-Մեջբերեմ Վ. Ֆրանկլի խոսքերը.

Ցանկացած դժվարության մեջ մենք սովորաբար երկու տարբերակ ունենք՝

Նեղսրտել, վատ զգալ, բողոքել, որ մենք այս կամ այն իրավիճակի մեջ ենք հայտնվել ու մեղադրել բոլորին:

Այնպիսի իմաստ վերագրել այդ իրավիճակին, որը մեզ ուժ կտա, առաջ կմղի, այլ ոչ թե թևաթափ կանի: