Մենք շուտով կիմանանք, թե ովքեր են եղել Crocus City Hall-ի ահաբեկչության պատվիրատուները. փորձագետ          Տեսանյութ.Արա, դուք վախեցած եք,Ճիշտ եք անում, որ վախենում եք.պահը մոտենում է.ինչ պլանավորել ենք, անելու ենք       Պուտինը հաջորդ հանդիպման ժամանակ Փաշինյանին ասել է. «Մենք զարմացած էինք, որ դուք այդպես որոշեցիք՝ ԼՂ-ն ճանաչել է Ադրբեջանի մաս    

11 մայիս 2019 16:05

Դավիթ Գարեջայի նկատմամբ Ադրբեջանի հավակնությունները բուն վրացական տարածքների հանդեպ զավթողական ծրագրերի ակնարկ են

Մայիսի 6-ին Դավիթ Գարեջա (ըստ ադրեբեջանական տարբերակի՝ Քեշիքչիդաղ (այստեղով է անցնում վրաց-ադրբեջանական սահմանը)) վանքային համալիրի մոտ էին հավաքվել քաղաքացիական ակտիվիստներ, հայտնում է «Էխո Կավկազան»:
Տեղեկությունների համաձայն՝ նրանք կենդանի շղթա էին կազմել Դավիթ Գարեջա վանքային համալիրի այն հատվածի շուրջ, որին հավակնում է ադրբեջանական կողմը: Ակցիայի մասնակիցները վանքային համալիրի մոտ էին եկել ոտքով մի քանի կիլոմետր անցնելով:


Այս գործողությունները նախադեպ ունեին, որը գրանցվել էր ապրիլի 25-ին: Այդ ժամանակ ադրբեջանցի սահմանապահները փակել էին վանքային համալիր տանող ճանապարհը:
Իսկ ի՞նչ է իրենից ներկայացնում Դավիթ Գարեջա համալիրը, եւ ինչո՞ւ են վերջին շրջանում դրա շուրջ կրքերը բորբոքվում:
Նախ պատմական էքսկուրս կատարենք: Դավիթ Գարեջա համալիրի մեջ են մտնում ժայռափոր մոտ 20 վանքեր Վրաստանի Գարդաբանի, Սագարեջոյի եւ Սիղնաղի շրջաններում: Գլխավոր վանքը Սուրբ Դավիթի մայր վանքն է լեռան հյուսիսային լանջին, որը Վրաստանի եւ Ադրբեջանի պետական սահմանին է գտնվում: Համալիրի տարածքում եկեղեցիներից շատերում պահպանվել են VIII-XIV դարերով թվագրվող որմնանկարներ: Որմնանկարներում պատկերված են պատմական անձանց դիմանկարներ, այդ թվում՝ Թամար թագուհու: Սահմանն անցնում է լեռան գագաթով, որը վրացի պատմաբաններն անվանում են Ուդաբնո: Խորհրդային տարիներին սարահարթը, որի վրա գտնվում են եկեղեցիները, փոխանցել են Ադրբեջանին: Խնդիրը միաժամանակ նաեւ կրոնական հնչեղություն ունի: Պատմաճարտարապետական համալիրը վրացիների ուխտագնացության օբյեկտ է:
Ադրբեջանն, իր հերթին, հայտարարում է, որ Քեշիքչիդաղ քարանձավային վանքային համալիրը Կովկասյան Ալբանիայի պատմական ժառանգությունն է: Նրանց խոսքով՝ հին ալբանացիները քրիստոնեություն են դավանել, սակայն իսլամ ընդունելով՝ այս սրբավայրի հանդեպ հետաքրքրությունն աստիճանաբար կորցրել են: Աթաբեկովների դինաստիայի իշխանավարման շրջանում վրացի տիրակալները այն միացրել են իրենց պետությանը:
Եվ ահա, օրերս ադրբեջանցի զինվորականները թույլ չեն տվել Ուդաբնո վանք գնալ նաեւ Վրաստանի Լեյբորիստական կուսակցության առաջնորդ Շալվա Նաթելաշվիլիին: Վրաստանի բոլոր կենտրոնական հեռուստաալիքների տասնյակ լրագրողների ներկայությամբ նա ստիպված էր ադրբեջանցի զինվորականներին հայտարարել. «Օկուպանտնե՛ր, հեռացե՛ք ձեր Միջին Ասիա, որտեղից եկել եք: Սա մեր քրիստոնեական տաճարն է», ինչը երկու երկրների լրատվամիջոցներում եւ համացանցում դարձել է թեժ քննարկումների թեմա:
Այս վանքային համալիրը Ադրբեջանին երկու պատճառով է պետք. պատմությունը կեղծելով եւ հավակնելով հին, իրենց խոսքով, իբր, ալբանական վանքին՝ հաստատել սեփական «հնագույն» ծագումը: Երկրորդ՝ Ադրբեջանի համար համալիրը, իրենց խոսքով, ռազմական նշանակություն ունի, քանի որ այստեղից բացվում է Սագարեջոյի, Ռուսթավիի շրջակայքի տեսարանը: Դրանով իսկ Ադրբեջանը հասկացնում է բուն վրացական տարածքների հանդեպ զավթողական ծրագրերի մասին:
Վրաստանի նկատմամբ զավթողական ծրագրերը ամրապնդվում են նաեւ ադրբեջանական էներգետիկ ընկերությունների հզոր տնտեսական գերակայությամբ. պետական SOCAR կորպորացիան Վրաստանում տնօրինում է ավտոլցակայանների եւ տերմինալների ցանցը, ինչպես նաեւ նավթային տերմինալները սեւծովյան Կուլեւի նավահանգստում, որով իրականացվում է համաշխարհային շուկա ադրբեջանական նավթի եւ նավթամթերքի փոխադրումը:
Վրաց-ադրբեջանական ընդհանուր պետական սահմանն ունի 446 կմ երկարություն, որից 180 կմ-ը դեռես սահմանագծված չէ:
Վրացի պատմաբանները հայտարարում են Էրեթի պատմական մարզի մասին, որի մի մասը գտնվում է ներկայիս Ադրբեջանի տարածքում, ինչպես նաեւ Զաքաթալան, Կախան, Բելոկանան համարում են իրենց Սաինգիլո պատմական նահանգը: Ի պատասխան՝ ադրբեջանական կողմը խոչընդոտում է այս տարածքում վրացական եկեղեցու գործունեությանը եւ առգրավում տարածաշրջանի վրացական դպրոցների համար նախատեսված վրացերեն դասագրքերը:
Վրացի բարձրաստիճան պաշտոնյաները կոչ են արել արմատապես վերացնել Ադրբեջանից եւ Թուրքիայից Վրաստանի կախվածությունը: Օրինակ՝ կասկածներ հայտնելով Բաքու-Թբիլիսի-Կարս երկաթուղու նախագծի նպատակահարմարության վերաբերյալ՝ նկատի ունենալով Սեւ ծովի վրացական նավահանգիստներով բեռնափոխադրումների հնարավոր նվազումը: Սակայն Բաքվի կոշտ արձագանքից հետո այս խոսակցությունները փաստացի դադարել են:
Ադրբեջանի գիտական շրջանակներում ավելի ու ավելի հաճախ է հնչում պնդումը, թե Վրաստանը ստեղծվել է ադրբեջանական հողերի վրա: Շարունակում է վիճելի տարածք մնալ նաեւ Էրիսիմեդի գյուղը: Ադրբեջանական կողմը պնդում է, որ Դավիթ Գարեջա համալիրը եւ Էրիսիմեդի գյուղը Ադրբեջանին են պատկանում, սակայն վրացական կողմը հակված չէ որեւէ զիջման գնալու:
Ադրբեջանի կառավարությունը 2014 թվականին որոշում էր ընդունել մինչեւ 2005 թվականն արտադրված մարդատար ավտոմեքենաների երկիր ներմուծումն արգելելու մասին: Դրա հետեւանքով Վրաստանից մեքենաների մատակարարումը գրեթե դադարել է, ինչը վնաս է հասցրել երկրի տնտեսությանը:
Ադրբեջանի սոցիալական եւ կրոնական իրադրությունն արտացոլվում է Վրաստանի հարեւան շրջաններում, որտեղ մեծ թվով ադրբեջանցիներ են բնակվում: Այստեղ տեղի են ունենում նույն կրոնական արմատական գործընթացները, ինչ եւ բուն Ադրբեջանում: Հաշվի առնելով Վրաստանի ցածր ժողովրդագրական ցուցանիշները՝ Վրաստանի հարավարեւելյան շատ շրջաններում (Քվեմո Քարթլիում եւ Կախեթիայում) ադրբեջանցիների թվական գերազանցությունը կաճի: Իսկ դա չի կարող չհարուցել Վրաստանի հանրության տագնապը:
Վերեւում ասվածից ելնելով՝ ակնհայտ է, որ վերջին շրջանում Վրաստանի եւ Ադրբեջանի հարաբերությունները սկսել են վատթարանալ, որ երբեմնի ամենամերձավոր գործընկերների միջեւ թյուրըմբռնումը ավելի է խորանում: Երկկողմ հարաբերությունների հարցերում դեռ երկար ժամանակ փորձաքար կմնան լուծում պահանջող ցավոտ թեմաները: Ուստի միանգամայն հնարավոր է նրանց հարաբերությունների հետագա լարվածությունը:
Րաֆֆի Սամվելյան

Մեկնաբանություններ


Համընկնող լուրեր