Արևմուտքը մեղադրել է Հայաստանին, որ դեռևս չի դարձել ժողովրդավարական երկիր. Արթուր Դավթյանը ՌԴ-ից ստացած մրցանակի պատասխանն է տալիս
Ng.ru-ն գրում է, որ Freedom House միջազգային իրավապաշտպան կազմակերպության «Անցումային փուլում գտնվող երկրները» տարեկան զեկույցում նշվում է, որ Հայաստանը դեռևս չի դարձել ժողովրդավարական երկիր, թեև քայլեր է ձեռնարկել ժողովրդավարական միտումների ամրապնդման ուղղությամբ։ Փաստաթղթում ընդգծվում է, որ արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններն անկախ ու ազատ են եղել, սակայն «երկիրը նահանջել է խոսքի ազատության ոլորտում»։Այդ նահանջներից մեկն էլ համարվում է լրատվամիջոցների հետ Նիկոլ Փաշինյանի շփումների սահմանափակումը, որը մտահոգում է լրագրողներին։ Freedom House-ը կոչ է արել Փաշինյանին ուսումնասիրել այդ հարցը, վերականգնել շփման ուղիղ ուղիները «թափանցիկ ասուլիսներով» հանուն առողջ ժողովրդավարության։
Հիշեցնենք, որ Լեռնային Ղարաբաղում 44-օրյա պատերազմից հետո Հայաստանի վարչապետն ընդամենը չորս մամուլի ասուլիս է անցկացրել, և բոլորն էլ առցանց։ Դա պատճառաբանվել է համաճարակային իրավիճակով։ Սակայն նույնիսկ կորոնավիրուսային սահմանափակումների վերացումից հետո էլ մամուլի հետ վարչապետի շփման բնույթը չի փոխվել։
Ներկայումս Փաշինյանի հետ հայ լրագրողների շփումները խոչընդոտվում են «բյուրոկրատական քաշքշուկով»՝ հարցերը պետք է նախապես ուղարկել, բայց երաշխիքներ չկան, որ բոլորը պատասխաններ կստանան։ Բանը հասել է նրան, որ մոտ 30 լրատվամիջոց հայտարարել են Փաշինյանի ասուլիսները բոյկոտելու մասին և նրան հարցեր չեն ուղարկել։ Լրագրողները հայտարարություն են տարածել` առցանց ասուլիսի ներկայիս ձևաչափն անվանելով «խտրական և հակասող թափանցիկության սկզբունքներին, որը խոսքի ազատության երաշխիք է»։ Սակայն նախկին լրագրող Փաշինյանը մամուլի հետ հարաբերությունների վատթարացումից չի տուժել։ Նա միայն ասել է, որ բոյկոտի պատճառ միշտ էլ կարելի է գտնել:
Մյուս կողմից, Հայաստանի խորհրդարանը որոշել էր ապաքրեականացնել «լուրջ վիրավորանքները» դեռ Freedom House-ի համապատասխան հանձնարարականի հրապարակումից առաջ։ Հիշեցնենք, որ 2021 թվականի հուլիսի 30-ին Հայաստանի Ազգային ժողովը որոշել էր նոր Քրեական օրենսգրքում ներառել «Ծանր վիրավորանքի մասին» հոդվածը։ Պատիժը նախատեսում էր տուգանք կամ ազատազրկում մինչև երեք ամիս ժամկետով։
Օրերս արդարադատության նախարար Կարեն Անդրեասյանը հայտարարել է, որ այդ հոդվածը կդադարի գործել, իսկ խոսքի ազատությունը չարաշահողները կտուգանվեն մինչև 3 միլիոն դրամի չափով (7 հազար դոլարից մի փոքր ավելի): Փորձագետները կարծում են, որ իշխանությունը այդ հարցում նահանջել է իրավապաշտպանների և միջազգային կառույցների կոշտ քննադատության պատճառով։ Ճիշտ է, պաշտոնական վիճակագրության համաձայն, ներկայումս դատական վարույթում է գտնվում «ծանր վիրավորանքի մասին» հոդվածով 60 գործ։ Իսկ ընդհանուր առմամբ հարուցվել է ավելի քան 800 գործ։ Միաժամանակ վեց գործով պատիժներ են կայացվել, որոնք ուժի մեջ են մտել, իսկ թե ի՞նչ է լինելու դատապարտվածների հետ, դեռ պարզ չէ։
Այս պահին տեղի և եվրոպական հանրության հիմնական մտահոգությունը, հավանաբար, կապված է Հայաստանի գլխավոր դատախազ Արթուր Դավթյանի նախաձեռնության հետ, ով, փաստացի, առաջարկել է վերահսկողություն մտցնել համացանցում և անհրաժեշտության դեպքում ստիպել օգտատերերին ջնջել որոշ հրապարակումներ։ Դավթյանը գրաքննություն մտցնելու իր առաջարկին որպես օրինակ է բերել ռուսական Ռոսկոմնադզորի փորձը։ Իրավապաշտպաններն ու մեդիա փորձագետները կարծում են, որ եթե ստեղծվի համացանցում տեղեկատվության վերահսկողության կառույց, այն կդառնա խոսքի ազատության սահմանափակող։ Ինքը՝ Դավթյանը, իր առաջարկը հիմնավորում է տեղեկատվական անվտանգության իրավական կարգավորման անհրաժեշտությամբ։ Նրա ներկայացման մեջ ասվում է, որ վերջին տարիներին սոցիալական ցանցերում ավելացել է «ազգային, կրոնական, սեռական և այլ խտրականություն պարունակող, ինչպես նաև Հայաստանում արգելված նյութերի, այդ թվում՝ թմրամիջոցները գովազդող» տեղեկատվության ծավալը։
Դատախազության մտադրությունները, ըստ էության, վատը չեն, սակայն հայ փորձագետները հիշեցնում են, որ «դեպի դժոխք տանող ճանապարհն էլ է հարթվել բարի նպատակներով»։ Մեդիափորձագետ Սամվել Մարտիրոսյանի խոսքով դատախազության նախաձեռնությունը «գրաքննության նախարարություն» ստեղծելու փորձ է։ Մարտիրոսյանն ասել է, որ չի հասկանում, թե ինչու են դատախազությունում միայն հիմա հայտնաբերել, որ համացանցում հայհոյում են կամ վաճառքի թմրանյութ են առաջարկում։
«Դրա դեմ պայքարը չի ստացվի, փոխարենը ամեն չարտոնված փռշտոցի համար հնարավոր կլինի արգելափակել քաղաքական այլախոհների կայքերը»,- կարծիք է հայտնել Մարտիրոսյանը։ Նա նաև նշել է, որ նման «հողմաղացների դեմ պայքարի քողի տակ» Հայաստանի չափանիշներով լուրջ գումարներ են դուրս գրվելու, անհրաժեշտ կլինի ստեղծել համացանցային ենթակառուցվածքներ, կերակրել գրաքննիչների բանակը։
Երևանի մամուլի ակումբի նախագահ Բորիս Նավասարդյանը նույնպես բացասական է գնահատում գլխավոր դատախազի առաջարկը՝ այն որակելով խոսքի ազատության սահմանափակման փորձ։ Նավասարդյանի խոսքով նախաձեռնությունը լուրջ հիմնավորում չունի: Նա կարծում է, որ Դավթյանի հայտարարությունը կապված է ռուս-հայկական բարձր մակարդակի շփումների հետ, որոնց ընթացքում «պայմանավորվածություն է ձեռք բերվել՝ ամրապնդել երկկողմ համագործակցությունը միջազգային տեղեկատվական անվտանգության ոլորտում»։
«Դավթյանը գրաքննություն մտցնելու նախաձեռնությամբ հանդես է եկել այն բանից հետո, երբ մեդալ է ստացել Ռուսաստանի ղեկավարությունից։ Կարելի է ասել, որ նա հիմա այդ մրցանակի պատասխանն է տալիս: Միևնույն ժամանակ, Դավթյանը կարող է և չկատարել դա, քանի որ լքում է իր պաշտոնը, սեպտեմբերի 15-ին լրանում է գլխավոր դատախազի պաշտոնավարման ժամկետը»,- «Ng.ru»-ին ասել է Նավասարդյանը։
