Վերլուծաբանները՝ զորքերի հետքաշման մասին .Ո՞ւր տանել, այլևս տեղ չկա, ադրբեջանցիներն արդեն բնակավայրերի մոտ են, այդ բնակավայրերում են
Kavkaz-uzel.eu-ն գրում է, որ վերջերս Նիկոլ Փաշինյանը կրկին անգամ հայտարարել է 1991թվականին դրության հայ-ադրբեջանական սահմանի ողջ երկայնքով զորքերի հայելային հետքաշման պատրաստակամության մասին: «Այդ մասին Երևանը խոսում է 2021 թվականից, բայց դրան խանգարում է Ադրբեջանի ապակառուցողական մոտեցումը», - ասել է Փաշինյանը կառավարության նիստում։ Նա Սյունիքի մարզի Տեղ գյուղի ուղղությամբ ադրբեջանական կողմի գործողություններն անվանել է «սադրիչ, որը հակասում է 2022 թվականի հոկտեմբերի 6-ին Պրահայում և նույն թվականի հոկտեմբերի 31-ին Սոչիի հանդիպումներում ընդունված հայտարարություններին»։«Հայաստանը պատրաստ է նման քայլի գնալ հայ-ադրբեջանական սահմանի ողջ երկայնքով։ Սակայն Ադրբեջանը մշտապես խախտում է միջազգային հարթակներում ձեռք բերված պայմանավորվածությունները, այդ թվում գերիների հանձնման, հրադադարի պահպանման, ուժի չկիրառման և ուժի սպառնալիքներ չհնչեցնելու մասին պայմանավորվածությունները»,- ասել է Փաշինյանը։
Քարտեզագետ Ռուբեն Գալչյանը զորքերի հայելային հետքաշումը ճիշտ որոշում է համարել հայ-ադրբեջանական սահմանի սահմանազատումը սկսելու համար։ «Բայց դա պետք է տեղի ունենա երկու կողմից, և այդ մեթոդը չի կարելի կիրառել ամենուր»,- ասել է նա «kavkaz-uzel.eu»-ի թղթակցին։ «Օրինակ Գորիս-Կապան ճանապարհին, որով անցնում է սահմանը, զորքերի հայելային դուրսբերումն անհնար է, քանի որ այդ դեպքում ճանապարհը կդառնա անգործուն։ Սյունիքի մարզի Շուռնուխ գյուղը, որով անցնում է ճանապարհը, պետք է դադարի գոյություն ունենալ, եթե երկու կողմն էլ հետ քաշվեն», - օրինակներ է բերել քարտեզագետը:
«Տեղ գյուղի մոտ, ըստ Գալչյանի, ադրբեջանական զինուժը հատելով 1991 թվականի սահմանը ներխուժել է Հայաստանի տարածք: Նույն ադրբեջանական զորքերի ներխուժում սահմանային գծից այն կողմ եղել է Գեղարքունիքի մարզի Ճամբարակ քաղաքի Սև Լիճ, Վայոց ձորի մարզի Ջերմուկ քաղաքների մոտ»,- ասել է Գալչյանը։
«Իսկ եթե հիմք ընդունենք 1991 թվականի քարտեզը, ապա Ադրբեջանի Զինված ուժերը պետք է հետ տանեն իրենց զորքերը»,- ընդգծել է նա։
Սակայն զորքերի հայելային հետքաշումը կարող է օգտագործվել միայն միջազգային ուժերի առկայության դեպքում, և այդ ուժերը պետք է լինեն չեզոք երկրներից, այլ ոչ թե Ռուսաստանից, հավելել է Ռուբեն Գալչյանը։ «Ռուսաստանն ինքն է թույլ տվել Ադրբեջանին ներխուժել Հայաստանի ինքնիշխան տարածք, քանի դեռ մենք երկաթե երաշխիքներ չենք ստացել, մենք չպետք է դուրս բերենք մեր զորքերը»,- նշել է քարտեզագիրը։
Անընդունելի է հայկական զորքերի դուրսբերումը սահմանից, հայտարարել է Հայաստանի խորհրդարանի նախկին պատգամավոր, պատմական գիտությունների թեկնածու Տաթևիկ Հայրապետյանը։ «Ո՞ւր տանել, այլևս տեղ չկա, ադրբեջանցիներն արդեն բնակավայրերի մոտ են, ավելին այդ բնակավայրերում են»,- ֆեյսբուքյան իր էջում գրել է նա։
Փաշինյանի հայտարարության մեջ խնդիրը ոչ թե զորքերի հայելային հետքաշման պատրաստակամությունն է, այլ այն, որ նա հիմք է ընդունում 1991 թվականի սահմանը, «kavkaz-uzel.eu»-ի թղթակցին ասել է Lragir.am-ի ռուսական տարբերակի խմբագիր Նաիրա Հայրումյանը։ Որպես ելակետ ընդունված են խորհրդային սահմանները, ինչը նշանակում է, որ Ադրբեջանը լինելու է 1991 թվականի սահմանից այն կողմ, պարզաբանել է նա։ «Այսինքն արցախյան հիմնախնդիրը, այսպիսով, քաղաքական և վիճելի կարգավիճակից անցնում է հումանիտար և իրավական կարգավիճակի, ինչը շատ են ուզում Բաքուն, Երևանն ու Մոսկվան»,- ասել է Հայրումյանը։
Նրա կարծիքով, տարօրինակ է, որ դա ցանկանում է նաև Եվրամիությունը, քանի որ այսօր ԵՄ-ն հայտարարություն է տարածել, որտեղ խորհուրդ է տրվում նախքան սահմանազատումը հիմնվել 1991թվականի սահմանների վրա: «Ինձ համար միանգամայն անհասկանալի է, որովհետեւ 1991 թվականի սահմանները Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև գծել է Ռուսաստանը»,- իր կարծիքն է հայտնել Նաիրա Հայրումյանը։
Նույնը, ըստ նրա, վերաբերում է նաև ԽՍՀՄ ղեկավարության որոշումներին՝ սկսած 1921 թվականի Կարսի և Մոսկվայի պայմանագրերից և վերջացրած այսպես կոչված ԼՂԻՄ-ի ստեղծմամբ Մեծ Ղարաբաղի լեռնային մասում, որն ընդգրկում էր բոլոր այն տարածքները, որոնք հիմա կոչվում են «վիճելի»: «Իրականում Ստալինի գծած սահմանները լեգիտիմացնելը անհեթեթություն է և ոչ մի լավ բանի չի բերի և պատիվ չի բերում Եվրոպային»,- ասել է քաղաքական դիտորդը։
Նա չի բացառել, որ «հանուն Ուկրաինայում որոշ քաղաքական նպատակների» Արևմուտքը զոհաբերում է որոշակի տարբերակներ Կովկասում։ «Բայց ես վստահ եմ, որ եթե Հայաստանի ղեկավարությունը հանդես գար իր տեսլականով և առաջարկով, Արևմուտքը չէր պնդի 1991 թվականի սահմանը, սակայն Հայաստանի ղեկավարությունը կենտրոնացած է մոտ 29,8 քառակուսի կիլոմետրի վրա, և սահմանը պետք է անցնի այդտեղով»,- նշել է Հայրումյանը։
«Ինչ վերաբերում է [շփման գծում] լինելուն, դրա նախապատրաստական աշխատանքներն արդեն եղել են, Բերձորի միջանցքը, որը անցած տարվա դեկտեմբերին Շուշիի կողմից էր փակվել, հիմա վերջնականապես արգելափակվեց Հայաստանից։ Սկզբունքորեն, Շուշիի «բնապահպաններին» արդեն կարելի է տուն ուղարկել, նրանց այլևս պետք չեն, քանի որ այդ ճանապարհով ոչ ոք չի անցնի, քանի որ Հայաստանի սահմանին ադրբեջանցիներ կան, միջանցքը փակված է Հայաստանի լռելյայն համաձայնությամբ»,- ասել է Հայրումյանը։
Նա կարծում է, որ զորքերի հայելային դուրսբերման մասին հայտարարությունն այն մասին է, որ Բերձորի միջանցքը փակ է։ «Եթե դուք, նկատի ունենալով 1991 թվականի սահմանները, չեք նշում Արցախը և Բերձորի միջանցքը, նշանակում է, որ դրանք ընկալում եք որպես սահմանից այն կողմ Ադրբեջանի մաս»,- ընդգծել է քաղաքական դիտորդը։
