Ադրբեջանը չի կարող փորձել տարածքներ, Ռուսաստանն այդ սահմաններում ճանաչել է Հայաստանին
svpressa.ru-ն «Արդյո՞ք նոր պատերազմը Անդրկովկասում կավարտվի Երևանի գրավումով» վերնագրով հոդվածում գրում է, որ, ըստ Նիկոլ Փաշինյանի, Ադրբեջանը տարածքային պահանջներ ունի իր հարևաններից մեծ մասի նկատմամբ: «Այստեղ հարցը միայն Հայաստանը չէ: Հիմա նրանք խոսում են «Արևմտյան Ադրբեջանի» մասին, ունեն «Հարավային Ադրբեջան», «Հյուսիս-Արևմտյան Ադրբեջան» և այլն: «Ադրբեջան»-ների ցանկը շատ լայն է, և դա սպառնալիք է ոչ միայն Հայաստանի անվտանգության, այլ ամբողջ տարածաշրջանի համար», - ասել է նա:Հարկ է նշել, որ «Ադրբեջան» տերմինն ի սկզբանե օգտագործվել է Սեֆևիդյան կայսրության ժամանակներից Անդրկովկասի և Իրանի բոլոր մահմեդական խանությունների առնչությամբ, սակայն ներկայիս Ադրբեջանի Հանրապետության նկատմամբ այն սկսել է օգտագործվել միայն 1918 թվականից՝ Ռուսական Կայսրության փլուզումից հետո: ԽՍՀՄ փլուզումից հետո Ադրբեջանում սկսվել են խոսակցություններ Իրանի տարածաշրջանը երկրին կցելու անհրաժեշտության մասին, մասնավորապես, Ժողովրդական ճակատը, որի նախագահն էր այդ ժամանակ Աբուլֆազ Էլչիբեյը, այդ գաղափարն էր առաջ մղում: Մինչդեռ Իրանում որոշակի ուժեր անհրաժեշտ են համարում միավորել երկու Ադրբեջանը, բայց Իրանի կազմում: Այնուամենայնիվ, դժվար թե Բաքուն ամենայն լրջությամբ երբևէ տարածքային պահանջներ ներկայացնի Թեհրանին: Բայց Հայաստանի դեպքում...
Հիշեցնենք, որ իր վերջին ելույթներից մեկում Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը Զանզեգուրը և «Էրիվանը» անվանել է Ադրբեջանի պատմական հողեր: Հարկ է նշել, որ Ադրբեջանում տարբեր քաղաքական ուժեր միշտ էլ կոչ են արել վերցնել նաև Զանգեզուրը, բայց մի փոքր տարօրինակ է, երբ երկրի նախագահն է այդ մասին հայտարարում: Բացի այդ, Ղարաբաղում շփման գծում վերսկսված գնդակոծությունները ենթադրությունների տեղիք են տալիս, որ Բաքուն կարող է նոր ռազմական գործողություն իրականացնել, որը հնարավոր է ավարտվի Երևանում: «Հարավային Ադրբեջանի անդամակցումը Ադրբեջանին դեռ միայն գաղափարական մակարդակում է, - համոզված է քաղաքական գիտությունների թեկնածու, Ռուսաստանի Ժողովուրդների բարեկամության համալսարանի ավագ դասախոս Կամրան Հասանովը, - քանի որ Իրանը շատ հզոր պետություն է հզոր բանակով և տնտեսությամբ»:
svpressa.ru.- Դե, հարավային Ադրբեջանի հետ ամեն ինչ պարզ է, բայց ի՞նչ նկատի ունի Փաշինյանը «արևմտյան» և «հյուսիսարևմտյան» Ադրբեջաններ ասելով:
Կամրան Հասանով.- Փաշինյանը, ասելով արևմտյան, ակնհայտորեն նկատի ունի հենց Հայաստանի տարածքը, որը ժամանակին մաս էր կազմում Էրիվանի խանության, և որի մասին պարբերաբար հիշեցնում է Իլհամ Ալիևը: Դե, հյուսիսայինը, ակնհայտորեն, Դաղստանի տարածքն է, որը ժամանակին եղել է Սեֆևիդյան պետության մաս, և ըստ 1828 թվականի Թուրքմենչայի պայմանագրի, մտել է Ռուսաստանի կազմ:
svpressa.ru. - Ալիևը լո՞ւրջ է ասում, երբ ասում է, որ «Զանզեգուրն ու Երևանը մեր հողերն են»: Թե՞ տրոլլում է:
Կամրան Հասանով.- Դա, ամենայն հավանականությամբ, պարզապես հռետորաբանություն է: Դժվար թե նա լրջորեն այդ տարածքները վերադարձնելու հույս ունենա: Սահմանը վաղուց է ձևավորվել, Ռուսաստանն այդ սահմաններում ճանաչել է Հայաստանին, որը ՀԱՊԿ անդամ է: Այսպիսով, ներկայիս աշխարհաքաղաքական իրողություններում սահմանի փոփոխությունների մասին խոսելն ավելորդ է: Ամենայն հավանականությամբ, դա պատասխան է Փաշինյանի այն հայտարարությանը, որ «Ղարաբաղը Հայաստան է»:
«Այդ հայտարարությունների մեջ ոչ մի տարօրինակ բան չկա, - ասել է Ֆինանսական համալսարանի դոցենտ Գևորգ Միրզայանը,- այն, ինչ ասում է Փաշինյանը Արևմուտքի ղեկավարների հետ հանդիպմանը Հայաստանի նկատմամբ Ադրբեջանի տարածքային պահանջների մասին, արտառոց չէ: Նման շատ փոքր ազգեր, որոնք նոր են պետականություն ձեռք բերել (իսկ Ադրբեջանը, հիշեցնեմ, միայն 30 տարեկան է) իրենց տարածքային պահանջների մասին հիշում են ժամանակ առ ժամանակ, օրինակ՝ երբ հորինում են իրենց պետականության պատմությունը կամ տեղական ազգայնականություն հրահրելու խաղեր են խաղում»:
svpressa.ru.- Ըստ Փաշինյանի, դա սպառնալիք է ամբողջ տարածաշրջանի համար: Ակնհայտ է, որ նա նկատի ունի նաև Իրանը: Իրանին սպառնալիք կա՞:
Գևորգ Միրզայան.- Դե, տեսականորեն՝ այո: Թեհրանը շատ է վախենում իրանցի ադրբեջանցիների շրջանում ադրբեջանական ազգայնականության աճից ինչպես Ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմում Ադրբեջանի հաղթանակի, այնպես էլ Թուրքիայի դիվերսիոն գործողությունների պատճառով, որի վասալն է այսօր Բաքուն: Դա սպառնալիք է նաև Ռուսաստանի համար՝ հաշվի առնելով Անկարայի պանթուրքական ծրագրերը և Ռուսաստանի մահմեդական շրջանների նկատմամբ վերահսկողություն հաստատելու Անկարայի նպատակները, որոնք են Հյուսիսային Կովկասը, Վոլգայի մարզը և այլն: Միևնույն ժամանակ, պետք է հասկանալ, որ Ադրբեջանն իսկապես դրա կարիքը չունի: Սակայն մեկ անգամ ևս կրկնենք, որ Ադրբեջանն անկախ չէ իր որոշումներում:
svpressa.ru.- Իսկ Հայաստանի դեմ տարածքային պահանջների մասին ի՞նչ կասեք: Ալիևը լո՞ւրջ է ասում, երբ ասում է, որ «Զանզեգուրն ու Երևանը իրենց հողերն են», թե՞ տրոլլում է:
Գևորգ Միրզայան.- Ոչ, նա լուրջ է ասում: Այլ բան է, որ նա հասկանում է այդ տարածքների ձեռքբերման բոլոր դժվարությունները. Հայաստանը դեռ ՀԱՊԿ անդամ է: Եվ չնայած այն բանին, որ Ռուսաստանը պարտվել է Թուրքիային երկրորդ Ղարաբաղյան պատերազմում, այնուամենայնիվ, նա կապիտուլ յացիայի չի ենթարկվել և չի պատրաստվում լուծարել ՀԱՊԿ-ը: Մյուս կողմից՝ Հայաստանում իշխանության է Նիկոլ Փաշինյանը, որը նախ՝ հանձնեց Ղարաբաղը, իսկ այժմ հանձնում է հայկական հողերի մի մասը (որտեղ մտել են ադրբեջանական զորքերը): Նա ոչինչ չի անում երկրի ինքնիշխանությունը պաշտպանելու համար, և դա նշանակում է, որ Ալիևը շանս ունի:
svpressa.ru.- Այսինքն Ադրբեջանը կարո՞ղ է փորձել տարածքներ խլել:
Գևորգ Միրզայան.- Ոչ, դա անհնար է: Հայաստանը ՀԱՊԿ անդամ է: Հայաստանի վրա անմիջական հարձակումը Ռուսաստանին կստիպի արձագանքել նույնիսկ առանց Հայաստանի արձագանքի: Եվ դա պարզապես այն պատճառով, որ կվտանգվի Ռուսաստանի հեղինակությունը որպես գերտերության:
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
